OP ZOEK NAAR HET 'ZEEUWSE KARAKTER'
door J.J. Tevel
VRAGEN VOORAF
Wat zijn Zeeuwen? Wie het antwoord weet mag het zeggen! Maar mis
schien is dat antwoord zó gecompliceerd dat het, na vele overwegingen en
omwegen, toch moet luiden: we weten het niet precies. Of: met een ant
woord kan men vele kanten op. Er lopen zelfs mensen rond die glashard
ontkennen dat er Zeeuwen zijn. Zij hebben daar natuurlijk wel argumenten
voor. Maar dan nog is het op zijn minst gewenst navraag te doen naar de cri
teria die zij toepassen. Zo die er zijn lijken zij voor discussie vatbaar. Mis
schien kan een kleine speurtocht door de literatuur de zoeker naar de Zeeu
wen verder brengen. Laten we althans een poging tot meer klaarheid onder
nemen.
Zeeuwen: is het meer dan een verzamelwoord voor mensen die wonen in
het zuidwestelijk deel van Nederland, op de voormalige eilanden in een
Delta die na processen van eeuwen de vormen zoals wij die nu kennen heb
ben gekregen en waar ook de inwoners van Zeeuwsch-Vlaanderen bij moe
ten worden geteld?
Moet iemand die zich Zeeuw noemt aan bepaalde eisen voldoen en zo ja,
welke zijn die dan? Is men Zeeuw door geboorte in de provincie Zeeland?
Moet men op in Zeeland geboren en getogen ouders en grootouders kun
nen wijzen? Wanneer mag je komend van 'buiten'jezelf Zeeuw noemen?
En wie maakt dat eigenlijk uit? Moet je als Zeeuw over bepaalde karakter
eigenschappen beschikken om je zo te kunnen noemen? Of zijn er andere
factoren die een rol spelen zoals b.v. de taal, de mentaliteit?
Aan dit rijtje vragen zouden er zonder veel inspanning meer kunnen wor
den toegevoegd. En op elke vraag zijn beschouwingen te leveren-zonder
dat men veel verder komt. Wel zal iedere discussiant in het oog moeten hou
den dat het spreken over (duidelijke) groepskenmerken die al spoedig ten
deren in de richting van een 'volkskarakter' een riskante bezigheid is: niets
is zo pluriform als de mens, zelfs als men in redelijkheid en met voorzichtig
heid mag zeggen dat afkomst en milieu factoren zijn die het voorkomen van
zekere groepskenmerken in de hand kunnen werkenMaar dat geldt vooral
voor gesloten groepen. En de vraag is juist of de in Zeeland wonende men
sen als een gesloten groep kunnen worden beschouwd.
DENAAM
Na deze grotendeels uit vragen bestaande inleidende opmerkingen kan het
beste bij het begin worden begonnen, d.w.z. bij de naam. In zijn Beschrij
ving van Zeeland uit de Tegenwoordige staat der Vereenigde Nederlanden
(1751) geeft Isaak Tirion een verklaring van de naam, zich daarvoor beroe
pend op de Kroniek van Zeeland van Van Boxhorn (1644).
'Men meent', schreef deze, 'dat de Zeeuwen met de Batavieren in ouder-
34
