Johannes, voor Godefridus Udemans, Jean de Labadie en Bernardus Smij-
tegelt, waarom velen zich juist hier aangesproken vonden (en vinden!) door
een leer die zo sterk de nadruk legt op de waarde van het persoonlijk ge
loofsleven, die grote nadruk legt op de straffende hand Gods in het leven
van mensen die van zichzelf doemwaardig zijn...
Meertens heeft in zijn studie De Zeeuwen (1938) aan het religieuze aspect
eveneens nogal aandacht besteed. Eén van de meest sprekende eigenschap
pen van het Zeeuwse volk noemt hij 'het gevoel van een grote afhankelijk
heid van de Schepper, dat juist de Zeeuwen bereid maakte tot de aanvaar
ding van het leerstuk der uitverkiezing'. Meertens wijst enerzijds op de ex
treme kanten van een 'ontspoorde' bevindelijkheid en anderzijds op 'veel
lieflijks' in de waarachtige mystiek.
ZIJ DIE ZEELAND VERLIETEN
Er is wel eens gezegd dat Zeeuwen Rotterdam hebben gemaakt tot wat het
is geworden - zoals Friezen Amsterdam in de vaart der volkeren zouden
hebben opgestoten. Het lijkt in beide gevallen heel sterk overdreven. Maar
een feit is dat in (economisch) benarde tijden zoals rond de laatste eeuwwis
seling zeer veel inwoners van deze provincie hun toekomst en die voor hun
kinderen aan de Nieuwe Waterweg hebben gezocht (en dikwijls ook gevon
den). Zeeuwen vind je overigens overal. In enkele grote steden in de Rand
stad bestaan nog altijd Zeeuwse verenigingen. Of zij een bloeiend bestaan
leiden? Je hoort er nauwelijks iets van. De gemiddelde leeftijd van de leden
ligt hoog, 'jong bloed' is er niet of nauwelijks. Op onnavolgbare wijze heeft
in het bekende Zeeland-nummer van Maatstaf Zeeland waarom daarom
(1970) VN-hoofdredacteur Rinus Ferdinandusse zijn Zeeuwse afkomst
beschreven in Op de barkeeper beschouwd'Ik ben nou vier dagen in Am
sterdam, zei hij, en ik maak op niemand enige indruk als ik zeg dat ik een
Zeeuw ben. Goed af en toe kijkt iemand tersluiks naar mijn voeten of ik
toevallig zwemvliezen heb, maar verder niks. En ik zal u zeggen hoe dat
komt. Omdat er veel te veel Zeeuwen uit Zeeland vertrokken zijn en de rest
van het land geïnfiltreerd hebben. Niet op hoge posten, dat niet. Net
onder de top, net onder de directie zitten altijd een paar Zeeuwen.
Zeeuwen vind je overal in Nederland op belangrijke posten, maar niet op
de achtergrond. Als vandaag alle Zeeuwen stierven, zakte het hele bedrijfs
leven in ons land in elkaar'.
DE TAAL
De taal die mensen spreken kan een samenbindend element zijn. De ge
schiedenis leert dat saamhorigheid, samenbinding, het ontdekken van een
eigen identiteit, het zich bewust worden van een eigen en gezamenlijke cul
tuur nauw verband kunnen houden met de taal als een door iedereen in de
groep begrepen en gebruikt voertuig van gedachten en idealenEr was en er
is een Friese taalstrijd - om van de strijd der Vlamingen tot vandaag de dag
maar niet te spreken.
In Zeeland worden vele dialecten gesproken - van een Zeeuwse taal is
nochtans geen sprake. Dr. Hendrika C.M. Ghijsen is de samenstelster van
het Woordenboek der Zeeuwse dialecten - en het is treffend hoe de gebrui-
44
