ker van dit standaardwerk op elke bladzijde de soms grote verschillen ont
dekt in schrijfwijze en in uitspraak van dezelfde woorden op diverse plaat
sen. Zo 'de taal gans het volk is', in Zeeland niet als het platform waarop die
van Schouwen hun provinciegenoten uit Oost Zeeuwsch-Vlaanderen ont
moeten. De ontmoeting hoeft niet te mislukken, mits gewoon Nederlands
de taal van de conversatie is. Grote emotionele betrokkenheid bij de 'eigen'
taal is geen kenmerkende karakteristiek van de ZeeuwenEr is een groeien
de belangstelling voor het dialect maar die is niet typisch Zeeuws. De indruk
bestaat dat zij hier en daar een wat modieus karakter heeft en voor steeds
meer mensen een leuke vorm van vrijetijdsbesteding is geworden. (Waar
mee natuurlijk niet gezegd wil zijn dat verder onderzoek naar dialecten en
het vastleggen daarvan niet een voortreffelijke zaak zou zijn!).
Van betekenis voor 'het Zeeuws' is de laatste jaren het werk van J. Kouse
maker. Wie - het is een voorbeeld - van hem leest 'rt 'Andvol Psalmen voe
'ier en noe komt onder de bekoring van de suggestiviteit en de grote zeg
gingskracht van de taal die Kousemaker gebruikt. Je moet je gewonnen ge
ven - en je geeft de schrijver toe dat 'verzeeuwsing' mogelijk is: 'het Zeeuws
(in zijn variaties) heeft de mogelijkheden om al datgene wat gezegd wil wor
den, uit te spreken'. Waarmee de conclusie wat tweeslachtig is: het Zeeuws
is geen taal (en daarmee geen hulpmiddel om de Zeeuwen te karakterise
ren), maar toch voldoet een bepaalde vorm van - deskundig bedreven -
'verzeeuwsing' aan mogelijke behoeften tot herkenbaarheid.
'EEN ZEEUWSCHE ACTIE'
Samen gedragen leed, samen beleefd verdriet kan het 'groepsgevoel' ver
sterken, de eendracht vergroten, de homogeniteit bevorderen. Uit ellende
en verdriet kan zodoende iets schoons opbloeien. Laten we nagaan of deze
stellingen van toepassing zijn in de contekst van ons onderwerp. Begin 1946
- Zeeland likte zijn wonden van oorlog en bezetting-werd, als een steen in
de Zeeuwse vijver, een brochure gepubliceerd, Er op of er ondernader
aangeduid als Een oproep tot Zeeuwsche actie voor een beter en welvarender
Zeeland. Het was een moedige daad, zo'n 'harde' brochure, ongewoon voor
de Zeeuwse verhoudingen. De schrijvers-geen Zeeuwen van origine zoals
zij eerlijk meldden - waren jhr. ir. J. de Ranitz en ir. M. de Vink. Zij gaven
een zeer sombere schets van de situatie in de provincie die mede (vooral)
het gevolg zou zijn van de 'berustende, al te voorzichtige, altijd bezwaren
opperende Zeeuwse mentaliteit'. Op een toon van grote bezorgheid consta
teerden zij - om maar wat te noemen - dat in sommige Zeeuwse dorpen de
geboortenbeperking vergelijkbaar was met die in Parijs!
Een ander symptoom van de huns inziens onhoudbare situatie was dat het
de grootste moeite kostte bruikbare mensen te vinden voor de overheids- en
de maatschappelijke organen. Burgemeesters, ambtenaren werden veelal
uit andere provincies betrokken, omdat in het gewest zelf bekwame onder
nemende personen niet voldoende aanwezig waren. Niet dat deze import
altijd een succes was. Maar dat lag aan de keuze. Een goed geselecteerde
import van mensen zou noodzakelijk zijn, zo werd betoogd.
De Ranitz en De Vink kozen voor hun oproep het goede moment: in Zee-
46
