Uit vergelijking met andere beschrijvingen blijkt.dat deze ceremonies
volgens soortgelijk patroon verliepenSoms ging een kerkdienst vooraf en
hadden de leerlingen twee dagen vrii om te feestenzoals in het (katho
lieke) Eede in Zeeuwsch-VlaanderenHier werd heteen jaarlijkse traditie.(8)
4.Betekenis van de ceremonie.
Uit de beschrijving blijkt.dat niet alleen het toetsen aan de hele cere
monie zijn betekenis gaf.Het loopt allemaal iets té vlekkeloos.
Vergelijking met andere beschrijvingen leert,dat de aanwezigen wel va
ker aangenaam verbaasd of stomverwonderd de resultaten aanhoorden.
In een concept-inspectieverslag is te lezen waarom.De zinsnede "dat er
veel van buiten was geleerd" is doorgestreept en kwam niet in het offi
ciële rapport. (9)
De plaatselijke schoolverordening van Gaasterland uit 1821 schreef voor,
dat de opgaven voor het jaarlijkse examen pas daags tevoren aan de on
derwijzer bekend mochten zijn.Het is een uitzonderlijk artikel. (10)
Dressuur was vrij algemeen.
Nu is dit niet zo vreerad; evenmin,dat een inspecteur het door de vin
gers zag.Hij was al blij als er prijzen beschikbaar waren en vooral
dat het gebeuren plaatsvond onder de ogen van notabelen en ouders.
Want waar ging het om Er was onverschilligheid en tegenstand.
Nog vrij lang hadden gemeenteraadsleden geen benul van wat het nieuwe
onderwijs inhield. (11)
Als gevolg van het klassikale systeem zagen ouders niet meer iedere dag
resultatenhoe oppervlakkig die ook waren,zoals vroeger,toen de meester
hun kind iedere dag "de les liet opzeggen".Niets was heter geschikt om
de kennis van de nieuwe methoden onder de aandacht van het grote pu
bliek te brengen dan dit soort manifestaties.Het pronken met resultaten,
de sanctionerende aanwezigheid van de plaatselijke notabelen.dat was
wat de inspecteursen ook de grondlegger van de wet van 1806,hoofd
inspecteur van de Ende,graag zagen. (12)
In Zeeuws-Vlaanderen probeerden Callenfels en zijn voorganger
Hennequin zowel bij de commissie van onderwijs in Zeeland als bij de
gemeentebesturen geld te laten reserveren voor de aankoop van prijzen.(13)
De burgemeester van Sluis speelde het door naar Gedeputeerde Staten en
kreeg 15,-. Er kwam niet zoveel van terecht; het nieuwe onderwijs
kostte al beduidend meer dan vroeger.
De prijsuitdelingen hadden zo een duidelijke propagandawaarde.
Verslagen kwamen in het onderwijsblad "Nieuwe Bijdragen" om ook andere
onderwijzers te stimuleren.Bovendien kregen gemeentebesturen na 1820
dit blad toegestuurdook al om hier de voorlichting te bevorderen.
In Grijpskerke vond ook in 1829 een prijsuitreiking plaats en wellicht
ook in voorgaande jaren,Wat kregen de kinderen in 1829
De namen van de kinderen zijn bekend. (14)
Een greep uit de titels van de boekjes:
"Leerzame verhalen", "De beminnelijke Gerrit","De blinde landman",
"Goedaardige Johannis", "De ongelukkige Eduard", "Historische Prent
bijbel" .Opvalt dat ieder kind iets kreeg,een boek of prent.
Er was geen sprake van eerste of tweede prijs.
6
