Uit het verhaal is duidelijk op te maken wat de betekenis van kerbikse
is.Het is een vrouw die van zich af weet te bijten,een met haar op de
tanden
Ik had het woord nog nooit gehoord.Uw Woordenboek natuurlijk wel.
Kerbikse is een snibbige vrouw of meisje,een feeks,zo lees ik.
En er staat een nevenvorm bij die me wat verder op weg helpt om de
oorsprong van het woord te achterhalen.Die nevenvorm is kervikse,met
een v_ dus en kervitse met een t^.
Nu is het vinden van de etymologie,de oorsprong van een woord,vaak
afhankelijk van geluk en van enige fantasie.
Mijn fantasie vertelde me dat kervitsemet _v en Jt dus,wel heel sterk
leek op karwats,zo'n leren zweepje dus.Als dat zo was dan had het woord
wel een zeer lange omweg afgelegd voordat het onze streken bereikte.
Het komt uit het Turks.Daar bestaat het woord qyrbatchleren zweep.
Vandaaruit is het woord in het Pools terecht gekomen,want Turken voch
ten vroeger nog al eens met de Polen.Vervolgens is het in het Duits
overgenomen,want de Polen vochten nog al eens met de Duitsers.
In het Duits luidt het woord karbatsch,met een _b.Het Nederlands heeft
het weer uit het Duits ontleend als karwats.
In het gewestelijke kerbikse hebben we echter die _b bewaard.
Maar,hoe komen we nu van "leren zweep" naar "snibbige vrouw" zult U
vragen,want dat is me nogal geen sprongetje.Zo'n zweep heeft een nega
tieve bijbetekenis.Het is een pijnlijke ervaring om ermee in aanraking
te komen.Zo is het ook met die kerbikse.Haar snibbige woorden treffen
niet de huid,maar het hart.Het is overigens niet zo vreemd dat een voor
werp als een "zweep" ook de aanduiding van een vrouw kan worden.
In het Beiers betekent Karbatsche "soldatenhoer" en een vrouw die vaak
uitgaat en mannen aan de haak slaat wordt een Stadtkarbatsche genoemd.
Kerdons
Als iemand het verbruid had of flink wat kattekwaad had uitgehaald dan
kon je op z'n Bergs zeggen: 0,als die straks thuiskomt dan gaat-ie
flink deur d'n kerdoezel. Die krijgt er flink van langs dus,een ferm
pak slaag is zijn verdiende loon.Op z'n Zeeuws heb je het niet over
deur de kerdoezel gaan maar over deur de kerdons 'aele.Dat betekent dan
in zijn algemeenheid: "onder handen nemen".Maar het heeft ook specifie
kere betekenissen zoals: "veel kwaad spreken van iemand".In Tholen be
doelen ze ermee: "iemand ontslaan".En in Middelburg kennen ze 't voor
"ontgroenen".Bijvoorbeeld het in de maling nemen van de jongste knecht
in een timmermanswinkel .Die wordt er in de beginperiode wel eens op uit
gestuurd om een spijkerzeefje te gaan kopen.
Het Zeeuws kerdoens staat in vorm dichter bij de oorsprong dan het
Westbrabants kerdoezel.Het is afgeleid van het Franse cordon dat eigen
lijk "klein koordje" betekent.Corde= koord en on is het verkleinvormpje
In de vorm kordon is het woord in het Nederlands bekend als "geweerriem"
band of riem waarmee een geweer over de schouder wordt gedragen.
In het leger bestond vroeger een straf die te vergelijken is met spits
roeden lopen.Die straf heette: door de kondons moeten.De te straffen
24
