bamiskat je is dus een "herfstkatje".Die zijn meestal wat zwak,vandaar
dat baemiskatte in Zeeland ook figuurlijk gebruikt kan worden voor een
"zwak kindje" en een "niet-uitgegroeid persoon".
Ook bamis is al zo'n oud woord.Het is een verbastering van Baafmis en
dat woord is ontstaan uit Sint Bavomis,de mis voor Sint Bavo,wiens
feestdag valt op 1 oktober.
Marnix van Sint Aldegonde,die burgemeester was van Antwerpen,maar boven
dien de vermoedelijke auteur van ons volksliedhet Wilhelmusschrijft in
zijn boek de Byencorf van 1574 "Tusschen Bamis ende aller Heyligendach"
dus tussen 1 oktober en 1 november.
Breeveertien
Nog een voorbeeldje van de overeenkomst tussen het Westbrabants en het
Zeeuws.Als ik,toen ik klein was naar buiten wilde gaan,om te gaan spelen
of om wat dan ook te gaan doen,dan kon mijn moeder wel eens tegen me
zeggen: Zo,gade wir de breèje veertien op? Die uitdrukking is in West-
Brabant vrij gangbaar.In Zeeland kent U: kinderen de brêêje vêêrtiene
opstiere "kinderen de straat opsturen om te gaan spelen
Ik vind het een fascinerende uitdrukking.Er zit iets mystieks in.
De breeje veertien heeft iets magisch.De verklaring is wat wereldser.
Breeveertien is de naam van een grote zandbank,6 mijl uit de kust van
Holland.Die zandbank loopt van Katwijk naar Tessel.Zij heeft die naam
gekregen vanwege haar breedheidnatuurlijk.Maar vooral ook omdat het
water boven die zandbank 14 vadem diep zou zijn.
Tenminste,zo staat het in dat prachtige boek Beschrijving der Neder
landse Zeegaten.U zult begrijpen dat er,door het niveauverschil met de
rest van de zee,nogal woelig water kon ontstaan zodat veel schepen op
die zandbank in moeilijkheden kwamen.Zo kreeg de uitdrukking de bree
veertien opgaan de betekenis "verongelukken,ten gronde gaan".
De taalgebruiker is heel inventief.Hij speelt met de betekenissen van
woorden.
De negentiende-eeuwse schrijver Jacob van Lennep laat in zijn boek
Klaasje Zevenster iemand tot een meisje in een bordeel zeggen:
"Kon ik denken dat je zo de Breeveertien zoudt zijn opgevaren"?
Hij past dus de uitdrukking toe op meisjes die een losbandig leven
leiden en dus slecht terechtkomen.U hoorde de snik in zijn stem.
Ongetwijfeld zal bij die wijziging in de betekenis ook gedacht zijn aan
de verbinding: de brede weg,die U waarschijnlijk ook wel kent.
De brede weg is de weg der zonde,de weg van het zedelijk verderf.
Ik ben niet zo erg bijbelvast,raaar in Mattheus 7:13 staat:
Breed is de weg die tot verderf leidt en velen
zijn er die daardoor ingaan.
De brede weg staat dus tegenover het nauwe pad der deugd.
Maar,als wij vroeger buiten gingen spelen,de breeje veertien opgingen,
hadden we toch weinig met zedelijk verderf te maken?
26
