Zierikzee is nog in het bezit
van drie stadspoorten uit de
middeleeuwen 16) en neemt hiei
bij in Nederland een unieke
plaats in. Zij zijn in de afge
lopen decennia alle grondig ge
restaureerd. Ook in de löe eeuw
werden reparaties uitgevoerd,
met name aan de Nobelpoort en
de ZuidhavenpoortZierikzee lag
zo buiten de gebieden, die in
de 19e eeuw in de vaart der
volken werden opgestoten, dat
de echte sloopwoede eraan
voorbij ging. De Bagijnepoort
werd al in 1623 afgebroken.
Bommenee noemt nog de Westpoort
en de Noordweilepoort die,
zoals hij zegt, leken op de
Mechelsepoort te Leuven.
De Kampveerse toren te Veere,
in de 15e eeuw gebouwd ter be
scherming van de haveningang,
was in de loop van de eeuwen
beroofd van het bovenste deel
van de kap. Dat werd in 1950
weer aangebracht met bijbeho
rende topgevel aan de stadszij-
de.
Over de toren van het Veerse
stadhuis vermeldt Bommenee
naast de klokken van het caril
lon ook, dat hij gedekt was met
Rijnse leien, hetgeen in Zee
land hoge uitzondering was. 1?)
Over de Grote kerk zou heel
veel te vermelden zijn. Bomme
nee is er summier over en
schrijft, dat er witte arduin
aan gebruikt is.Wel meldt hij,
dat er in 1668 een herstel van
de kap heeft plaatsgevonden met
grenen balken die uit Hamburg
kwamen. Dat was een gevolg van
de zware brand, die het stadje
in 1685 trof.
Van de Middelburgse stadspooi
ten bleef niets over dan enig
muurwerk van de Veerse poort.
Afbeeldingen en een opmeting
bleven bewaard van de Vlissing—
se poort, gebouwd van 1596 tot
1839 en gesloopt in 1868.
Een stadspoort van Sint— Maar
tensdijk werd getekend in de
vervallen staat, waarin hij in
1783 verkeerde. In 1799 stort
ten de resten in. In 1984 en
1985 werden de resten van de
funderingen van deze poort met
een stukje aansluitende stads
muur opgegraven en opgemeten.
18) Van het kasteel, eertijds
de resitentie van Frank van
Borselen, is niets overgeble
ven. In 1691 werden de ruïnes
getekend. In 1968 zijn de fun
deringen van de voorburcht op
gegraven. 19)
Van het huis Windenburg te
Dreischor is eveneens niets
meer overgebleven.Na de waters
nood werden de funderingen in
1955 opgegraven en grondig on
derzocht 20
De kerk van Dreischor ondei
gingeveneens na de watersnood,
een grondige gedaanteverwisse
ling. In de 19e eeuw was het
gebouw grotendeels gepleisterd,
de doopkapel was afgebroken en
er was een school in de zuide
lijke beuk ondergebracht. Aan
de hand van opmetingen uit 1873
en vondsten na de verwijdering
van de cementpleisterlaag kon
de oude situatie weer worden
hersteld. 21
Grote wijzigingen deden zich
voor in het beeld van steden en
stadjes. Het middeleeuwse en
17e- eeuwse beeld werd in
hoofdzaak bepaald door woonhui
zen met trapgevels en kruisven-
sters. In de 18e eeuw wijzigde
zich dat. De lijstgevels en de
schuiframen deden hun intrede.
In de 19e eeuw werd de ruit-
maat van de ramen drastisch
vergroot. De bestrating bestond
voor een deel uit kasseien, die
vooral uit Vilvoordse stenen
bestonden. Hier en daar, zoals
langs de kademuren in Zierikzee
vindt men dit materiaal nog te
rug.
Gotische woonhuisgevels als die
van het Tempelierenhuis in Zie
rikzee en het in 1867 gesloopte
huis A 325 vormden geen
