kerkgebouw naar de smaak van
die tijd en van uitzonderlijk
grote afmetingen. 9)
In de Sint-Lievensmonsterkerk
was in 1464 een gebrandschil
derd glas geplaatst, geschonken
door Frank van Borselen en ge
maakt door de glazenier Zweer
van Opbueren in Den Haag. Het
was een tamelijk groot 1as van
70 panden (panelen10Van
Borselen schonk talrijke glazen
aan Zeeuwse kerken, onder meer
Brigdamme (1462), Brouwershaven
(1459), Duveland 1461Kort-
gene (1456), Middelburg, Augu
stijnenkerk (1455), Scherpenis—
se (1464) en West— Souburg
(1463). Bommenee noemt in zijn
werk enkele kerken met gebrand
schilderd glas (Biervliet,Tei
neuzen, Westkapelle, Poortvliet
Stavenisse en de Oude kerk, de
Nieuwe Oosterkerk en de Gast
huiskerken te Middelburg). Dit
zijn echter al glazen uit late
re perioden.Van het middeleeuws
glas bleef in Zeeland en elders
in Nederland niets bewaard.
Toch zijn er van Zweer van Op
bueren nog delen van een glas
bewaard gebleven. Het zijn 26
panden van een 80 panden groot
glas, dat Frank van Borselen in
1460 schonk aan de bedevaarts
kerk te Wilsnack in de huidige
D.D.R. Daar bleven zeer gra
fisch uitgebeelde banierdra
gers in de vorm van acht die
ren, die wapens dragen, gespaard
11). Op deze wijze is het moge
lijk ons een indruk te vormen
van de door Frank van Borselen
geschonken glazen, die vele
Zeeuwse kerken hebben gesierd.
Eén van de belangrijkste kerken
van Middelburg was de Noordmun-
steiSint-Pieters-of Oude kerk
(12).Zij was al in 1311 kapit
telkerk en werd in 1559 zelfs
tot bisschopszetel en dus tot
kathedraal verheven. In 1834
werd de kerk gesloopt, waarbij
het grafmonument voor de ge
broeders Evertsen, omstreeks
1680 door Rombout Verhulst ge
maakt, werd overgeplaatst naar
de Koorkerk.
De Westmunsteiof Sint—Maai
tenskerk, gelegen op de plaats
waar nu de Middelburgse Markt
is, werd in 1575 op last van de
Prins van Oranje afgebroken.
Hier is dus sprake van een po
litieke beslissing. De kerk,die
al in 1162 werd genoemd, was in
1479 kapittelkerk en had een
kooromgang met veelzijdig ge
sloten straalkapellen, die in
1940 werden opgegraven. 13)
In Zeeuwsch-Vlaanderen werden
in de 17de eeuw talrijke nieuwe
kerken voor de protestante
godsdienst gebouwd. Eén ervan
is de Hervormde kerk te Sas van
Gent, die volgens Bommenee ge
repareerd werd met het toen ge
bruikelijke grenehout. De kerk
brandde in 1895 af. Van groter
architektonisch belang is de
Sint Janskerk in Sluis geweest,
die na een brand in 1811 in
1823 werd gesloopt. Het was een
13de-eeuwse langgerekte kruis—
baseliek met een onvoltooide
toren. In 1948 werden de funda
menten blootgelegd, waarbij in
wendig beschilderde grafkelders
te voorschijn kwamen.14) De
plattegrond is thans duidelijk
afgebakend zichtbaar.
Resten van de Westpoort van
Sluis zijn nog te zien onder de
naam Stenen Beer. De rond 1450
gebouwde poort werd in het be
gin van de 17de eeuw in de
aardwerken van de gemoderni
seerde stadswallen opgenomen en
onder de bovenzijde daarvan
gesloopt.15)
Datzelfde gebeurde met de Dub
bele poort te Hulst, een gecom
pliceerde land— en waterpoort.
Sedert 1957 werd onder leiding
van P. J.Brand het ontgravings—
en consolidatiewerk ter hand
genomen. Een groot probleem bij
de conservering van fundamenten
en ruïnes is het voorkomen van
verwering door vocht en vorst.
6
