Noord- en Zuid-Nederlanders samen was.
In de derde plaats kan geconstateerd
worden dat in het begin van de
Opstand galeien niet alleen door
watergeuzen in Holland zijn gebruikt,
maar dat ook in de Zeeuwse wateren
dit type schip is ingezet.
En tenslotte is m.i. duidelijk gewor
den dat een meer genuanceerd gebruik
van het begrip "galei" noodzakelijk
is. Er zijn in de loop der eeuwen
zoveel soorten galeien gebouwd dat
nauwelijks van één "familie" gespro
ken kan worden. Zij hebben eigenlijk
niet meer gemeen dan het feit dat de
voornaamste voortstuwing door middel
van roeiriemen geschiedde. Het lijkt
NOTEN
Momenteel wordt door de auteur op het
Rijksarchief in Zeeland een begin ge
maakt met het inventariseren en nader
toegankelijk maken van het grote en
zeer rijke archief van de Rekenkamer
van Zeeland uit de periode eind 16de -
begin 19de eeuw. Tijdens die werk
zaamheden zijn o.a. de monsterrollen
van de galeien boven water gekomen.
Met dank aan de heer drs. A.C. Meijer,
hoofd Inventarisatie op het Rijks
archief in Zeeland en onder wiens lei
ding het Rekenkamer-project in 1988
van start ging, voor het kritisch
doorlezen van de tekst.
1Uitgave Rijmkroniek van Melis Stoke, met
historie-, oudheid- en taalkundige opmer
kingen door B. Huydecoper, dl. II Leiden
1772, o.a.r. 774, 783, 808, 832. Zie ook
J. Sabbe, De vijandelijkheden tussen de
Avesnes en de Dampierres in Zeeland, Hol
land en Utrecht van 1303 tot 1305, in:
Handelingen der Maatschappij voor
geschiedenis en oudheidkunde V (1951),
m.n. p. 285-295.
2. Zie bijv. Grote Oosthoek encyclopedie 7
(1977), p. 619; Woordenboek der Neder-
landsche taal IV (1889), p. 161-163;
Van Dale, Groot woordenboek der Neder
landse taal 1 (1984), p. 807; en ook
Maritieme encyclopedie 2 (1970), p. 299-
302.
3. E.B. Swalue, De daden der Zeeuwen gedu
rende den opstand tegen Spanje, Amster
dam 1846, p. 148. Zie over de N-Neder-
landse galeien m.n. L.Th. Lehmann,
De galeien, Amsterdam 1987; A. Bijl,
De Nederlandse convooidienst's-Graven-
hage 1951; en A. Hallema, Vlaardingen en
Dordrecht als oudste Nederlandse galeien
mij niet juist pas van galeien in de
Noordelijke Nederlanden te spreken
met de komst van de "Rode-" en de
"Zwarte galei',' hoogstens van de
eerste galeien naar klassiek-Zuid-
europees voorbeeld. De geuzengaleien
zoals de drie galeien die bij het
beleg van Zierikzee zijn ingezet
(en waarschijnlijk ook de andere
galeien die tijdens het begin van
de Opstand door de watergeuzen werden
gebruikt) onderscheidden zich in ieder
geval duidelijk van de andere typen
galeien, alsook van andere vaartuigen
uit die tijd. Ook de 16e-eeuwer maak
te dit onderscheid.
depotsin Tijdschrift voor Geschiedenis
66 (1953), p. 69-94.
4. Afgebeeld en beschreven in G. van Loon,
Beschrijvinge der Nederlandsche historie
penningen 2, 's-Gravenhage 1726, p. 4-5;
zie ook de penningen op p. 11-17.
5. Lehmann, a.w., p. 92-95.
6. Rijksarchief in Zeeland (RAZ), rechter
lijk archief Zeeuwse eilanden, vierschaar
Zierikzee, inv. nrs. 3847 (1541-1570) en
3848 (1570-1612). De vergrijpen waren
vooral diefstal, bedelarij en het als
vagebond rondzwerven. Dit laatste was
verboden volgens een plakkaat uit 1554.
Zie over galeistraffen vooral: A. Hallema,
Toepassing van galeistraf in de Nederlan
den gedurende de 15e en 16e eeuw, in:
Tijdschrift voor Strafrecht LX (1951),
p125—150en idem, Aard, duur en moti
vering van 16de eeuwse vonnissen betref
fende galeistraffen, in: Marineblad 26
(1952), p. 113-133.
7. Gedrukte notulen Staten van Zeeland
(Not. SvZ), 22.6.1600.
Gevangen genomen Spanjaarden werden
echter naar Dordrecht gestuurd om op
"de galeye" te roeien (Not. SvZ,
6. 7. 1600).
8. Zie o.a. RAZ, Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen, hist.-
top. atlas van Zeeland "Zelandia
Illustrata" (Z.I.), catalogus W.S.
UngerIII, 40, 44, 46, 48.
9. J. van de Velde, Tweehonderd-jarig jubel
feest, ter gedagtenisse der verlossinge
van de stad Zierikzee uit den Spaansche
dwingelandijZierikzee 1777,-p. 117
(23 stuks) uit bijlage: Memorie of his
torisch verhaal van hetgeen staande de
belegering der stad is voorgevallen door
28
