het poorterschap; in 1614 huwt Adriaen
er de Zeeuwse kapiteinsdochter Elisabeth
de Pours en vestigt hij zich vlak bij zijn
broer, die bij de drukker-uitgever Adriaen
van de Vivere werkzaam is. Na Van de
Viveres dood neemt Jan Van de Venne
diens hele huis en bedrijf over. Vanaf
1618 verschijnen dan de eerste prentuitga-
ven en al vlug brengt Jan Pietersz Cats'
eerste werken op de markt, die hij tot in
1622 voor eigen rekening bij Hans van
der Hellen liet drukken. Vanaf 1623 blijkt
hij ook als zelfstandig drukker op te
treden (4).
Van meet af aan hebben beide broers
zeer nauw en intens samengewerkt. Hier
van getuigt o.m. het drukkersmerk 'Konst
baert roem' dat hen samen afbeeldt met
hun respectieve attributen van druk- en
schilderkunst (afb.2). En ook Cats heeft
Afb. 2. Het merk 'Konst Baert Roem'.
het in zijn briefwisseling met Huygens met
nauwelijks verholen enthousiasme over de
verzorgde uitgaven van de gebroeders Van
de Venne (5).
In de praktijk heeft de Middelburgse
drukkerij tal van lucratieve projecten op
het getouw gezet: drukken en herdrukken
van Cats en Huygens volgen elkaar snel
op; er is de publicatie van pamflettaire,
actuele geschriften en van de schitterende
reeks plano-uitgaven (soms zelfs op satijn
gedrukt) die in de jaren 1618-1625 op
naam van Jan van de Venne wordt gepu
bliceerd. Gerenommeerde graveurs worden
aangetrokken om o.m. Adriaens geschil
derde portretten van verschillende leden
van de prinselijke familie op de koper
plaat over te brengen. Daarnaast heeft het
boekbedrijf van de Van de Vennes con
tacten met het overzeese Engeland en de
daar huizende Nederlandse gemeente (6).
De succesvolle samenwerking tussen de
beide broers kent abrupt een einde bij de
dood van Jan Pietersz in het voorjaar van
1625. Het gaat de Middelburgse drukkerij
daarna niet meer voor de wind: uitslui
tend reeds op stapel gezette projecten
worden afgewerkt, een enkel gelegenheids
werk verschijnt in compagnonschap tussen
Jans weduwe, Catharina de Gheyn, en
haar nu in Den Haag gevestigde zwager
Adriaen. Reeds in 1626 staan beide ven
noten althans een deel van het bij hen
berustende Cats-fonds, m.n. de Proteus,
tijdelijk af aan de Rotterdamse drukkers
en uitgeversfamilie Van Waesberghe. Kort
daarop trekt de weduwe Van de Venne
zich uit het uitgeversbedrijf terug: de
drukkerij zelf komt in handen van Jacob
van de Vivere (7).
Wanneer men de maatschappelijke achter
grond reconstrueert van de auteurs uit
wier oeuvre Jan en Adriaen van de Ven
ne te Middelburg bij het samenstellen van
hun fonds recruteerden, of wanneer men
gegevens over de vaak kostelijke uitvoe
ring van de aangeboden uitgaven en over
hun afnemers bijeenbrengt, dan büjkt al
vlug dat de broers hun opdrachten vooral
hebben ontleend aan en hun produkten
bestemden voor een kapitaalkrachtige
Zeeuwse en Middelburgse elite (8).
5
