EEN ZELDZAME ZEEUWSE ATLAS door Hein Kluiver Sinds enige jaren was bekend dat de Middelburgse boekverkoper en uit gever Zaeharias Roman in 1662 een atlas van Zeeland, Brabant en Vlaan deren heeft uitgegeven. Uit het ar chief van de Staten van Zeeland blijkt dat hij in dat jaar vijftig Vlaamse ponden ontving voor het eerste exemplaar dat hij aanbood aan de Staten van Zeeland. Dit eerste exemplaar bleef lange tijd bewaard in de bibliotheek van de Sta ten. In een lijst uit de 18e eeuw wordt het nog vermeld, maar in een overzicht uit ca. 1810 wordt het als vermist opgegeven. Ook elders bleef geen enkel exemplaar van deze atlas bewaard Groot was daarom de verrassing toen in februari het bericht binnenkwam, dat in Frankrijk een exemplaar was opgedoken. Spoorslags begaf onder getekende zich met Lieuwe Zoodsma naar Parijs om deze atlas in ogen schouw te nemem. Het bleek inder daad een exemplaar van deze geheel verloren gewaande atlas te zijn met de kaart van Zeeland in negen bla den, die van Vlaanderen (met Zee land) in negen bladen, Brabant in elf bladen en voorts 42 stedengezich- ten in deze provincies en 10 steden- gezichten uit het Speculum Zelandiae. Bij de kaarten zijn ook de gedrukte beschrijvingen, die in geval van mon tage van de kaarten, onderlangs kon den worden aangebracht. Een bijzonderheid is nog een bijge bonden rapport en kaart betreffende de verdediging van Zeeuwsch-Vlaan- deren tegen de Franse troepen in 1672. De ingenieur Manteau van Da lem, woonachtig te Sluis, deed daarin het voorstel voor het onder water zetten van landerijen om de troepen verder oprukken onmogelijk te maken. Het bestuur van het Genootschap be sloot zonder uitstel, dat al het moge lijke moest worden gedaan om deze uiterst zeldzame atlas te verwerven voor de Zelandia Illustrata en zo als historisch cultuurbezit voor Zeeland veilig te stellen. Besloten werd een actie te houden onder de leden, een beroep te doen op gemeenten en pro vincie en op een aantal cultuurfond sen. De leden van het Genootschap hebben het initiatief van harte onder steund en brachten binnen enige we ken 11.000 bijeen in de vorm van extra giften boven de contributie, wat al meer is dan het richtbedrag van 10.000. Wij twijfelen niet of de benarde overheden en cultuurfondsen zullen ook hun aandeel in de kost prijs van 34.000 willen leveren. Zo wordt niet alleen een kostbaar Zeeuws cultuurobject veiliggesteld maar tevens bewezen dat in goede samenwerking tussen maatschappelijk initiatief, overheden en cultuurfond sen veel kan worden bereikt. Bijgaand geven wij enige afbeeldin gen van onderdelen van de Roman atlas. Wij zullen u van het verdere verloop van de werving op de hoogte houden Boomgaerden ende Hoven ftaen hier gantfch luftig.en dragen nier alleen Tchoon- der, maeroockgrooter en memghvuldiger Vruchten als elders inNederland, en allerhande Geboomte. Om nu niet te fpreecken van die, welcke gemeyn en over al te vinden zijnner gens walt den Laurier weeldiger ofte hoogerdragende rijpe en volkomen Beffen, ofte Baeckelaer. Amandelen, Vijgen/Meloenenkonnen hier op-komendie de Spaeniche ofte Italiaenfche nier wijeken. Als in den jare 1540. op heteynde van Julius, tot Zieric-zee gekomen was Keyfer Karei de vijfdeende aldaer Feeülijck Gedeelte van de beschrijving van Zeeland.

Tijdschriftenbank Zeeland

Nehalennia | 1990 | | pagina 19