ari 1989 te fotograferen in de Moluk
se wijk van Oost-Souburg. Het resul
taat is een bundel met opnamen van
alle mogelijke aktiviteiten door de
wijkbewoners: eten en drinken, vlie
geren, trouwen, sporten, doopfeesten,
onderwijs, kerkdiensten enz. enz.
in de tekst van Kees Slager komt
een aantal aspecten van de geschie
denis van de wijk en haar bewoners
aan bod, zoals de beleving van het
RMS-ideaal en de vaak moeizame con
tacten met de Nederlanders.
Het fotoboek van Helm en Slager zal
zijn waarde als historisch document
wel bewijzen, ongeacht de mate waarin
'de wijk' in de toekomst van karakter
zal veranderen.
Kees Bos, Aad de Klerk en Taeke
Stol, Kijkgids Middelburg (uitg.
Stichting Natuur- en Recreatieinfor
matie, Middelburg 1990). 47 blz.,
ills., lit.opg. ISBN 90-72146-12-3.
Prijs 14,95.
Een mooi citaat in de eind maart 1990
verschenen Kijkgids Middelburg komt
van W.S. Unger, die in 1935 de vol
gende diagnose van de toestand van
Middelburg gaf: 'Als erfgenaam van
een niet onbelangrijk verleden, als
bestuurs- en marktcentrum en als
architectonisch openluchtmuseum leeft
thans de grijze Arnestad haar moei
zaam leven voort.' Maar van die grijs
heid is in de Kijkgids weinig meer
te ontdekken. Dit boekje over de mar
kante lijnen in het stadsbeeld is
kwistig en kleurrijk geïllustreerd met
onveranderlijk zomerse foto's van pit
toreske plekken, en met plattegronden,
kaarten, tekeningen en gravures.
Enkele stemmige 19de-eeuwse steendruk
ken benaderen nog het meest de sinds
decennia vervlogen sfeer van introver
te matheid die uit Ungers citaat
spreekt. Na een historisch-geogra-
fische inleiding biedt de Kijkgids
Middelburg drie wandelroutes: de Ab
dijroute (ca. 1,5 uur), de Havenroute
(ca. 1,5 uur) en de Bolwerkroute
(ca. 1 uur)Alledrie de wandelingen
beginnen voor het stadhuis op de
Markt. De beschrijvingen van de af
zonderlijke routes geven een vracht
informatie over de langsglijdende be
zienswaardigheden. De Kijkgids, een
'toeristisch-educatieve publicatie'
aldus uitgever NRIis ten behoeve
van de Duitse toeristen ook in het
Duits verschenen.
Het concept van diverse stadsdelen
bestrijkende wandelroutes is ook voor
Middelburg niet nieuw. T.g.v. het
monumentenjaar 1975 verscheen bij
voorbeeld H. Klarenbeeks (viertalige!)
Middelburg binnenstad, dat vier wan
delroutes bevatte, waarvan drie op
de Markt begonnen. Ook Klarenbeeks
wandelingen duurden 1 tot 1,5 uur.
De auteurs van de (fraaier uitgevoer
de) Kijkgids raden de lezer aan om
de wandelingen op eigen initiatief
uit te breiden, want 'Middelburg
is echt een ware schatkamer!' Klarenbeel
zei er dit van: 'Een stad als Middel
burg (is) een bron van genot voor
tallozen.' Deze laatste vaststelling
geldt ook voor de Kijkgidswaarin
de bekwame hand te herkennen is
van NRI's vaste vormgever Bouke
Bouwman. De plaatsing van de foto's
als scheef neergegooide kiekjes werkt
echter wat vermoeiend.
Toornvliet en Staatsbosbeheer: nieuwe
bewoners voor een oude buitenplaats
(uitg. Stichting Natuur- en Recrea
tieinformatie, Middelburg 1991);
bijdr. van H. Feenstra, J.W. Bosch,
P.W. Sijnke en A.M.M. van Haperen;
vormgeving B. Bouwman. 52 blz.,
ills., bronnen- en lit. opg. ISBN
90-72146-16-6. Prijs 17,50.
In augustus 1990 verhuisde het Zeeuws
regiokantoor van Staatsbosbeheer
van het Landbouwcentrum in Goes
naar 't Hof Toornvliet in Middelburg.
Ter gelegenheid van de officiële opening
van het nieuwe kantoor is het boekje
Toornvliet en Staatsbosbeheer uitge
geven, waarin een aantal zaken be
treffende de organisatie en de behui
zing op een rij zijn gezet. Dit werk
is verricht door vier auteurs: de
tuin- en landschapsarchitect Bosch,
17
