standen thuis. Een en ander maakt
Izaaks onbeholpen maar in een mooi
handschrift geschreven brief tot een
intrigerend menselijk document
De vraag rees of de onmin te maken
had met het kind dat op komst was
toen Sanderse zijn brief schreef. Be
trof het een zwangerschap die door
het huwelijk geëcht was?
De brief is niet gedateerd; wel geeft
de auteur zijn geboortejaar (1793).
Dat de brief uit 1813 stamt leek
waarschijnlijk; om dit te bevestigen,
en de antecedenten van de auteur
en de identiteit van zijn echtgenote
en kind te achterhalen was onderzoek
van 'primaire genealogische bronnen'
(akten burgerlijke stand) en aanver
wanten (indices memories van succes
sie bijv.), aanwezig op het Rijksarchief
in Zeeland, nodig.
Na eliminatie van naamgenoten lagen
uiteindelijk de volgende gegevens
voor. Izaak Sanderse werd op 11
augustus 1793 te Koudekerke geboren
als zoon van Jacob Izacse Sanderse
(gest. 28 nov. 1835 te Oost-Souburg)
en Debora Bakker(s) (gest. 12 april
1834 te Oost-Souburg). Op 9 oktober
1812 huw$e Izaak in Koudekerke
Adriana van Keulen, geboren op 4
januari 1790 in Grijpskerke als doch
ter van Jacobus van Keulen en Jaco-
mijna Bastiaanse. Uit dit huwelijk
werd op 25 december 1813 in Oost-
Souburg Isaac Sanderse geboren; de
vader wordt in de geboorteakte om
schreven als Isaac Sanderse, 'Grena
dier dans le 88 Regiment Infanterie'.
Adriana verbleef dus inderdaad bij
Izaaks ouders in Oost-Souburg, zo
als uit de brief viel op te maken,
onder het door Izaak gevreesde odium
van verstoting; de brief werd door
Izaak geschreven tussen 4 november
en ca. 25 december 1813. Van een
geëchte zwangerschap geen sprake.
Van Izaak Jacobse Sanderse zijn ver
volgens alleen nog secundaire gege
vens in de Walcherse administratie
van leven en dood te vinden.
Adriana en haar zoon kwamen in Mid
delburg terecht. Adriana overleed
daar op 2 november 1852, 62 jaar oud.
De overlijdensakte (d.d. 3 nov. 1852)
rubriceerde haar als 'werkster' en
meldde dat zij 'weduwe van Isaac
Sanderse' was. Als comparant (aan
gever) fungeerde o.a. haar zoon
Isaac, volgens de akte 39 jaar oud
(hij moest pas de volgende maand
39 worden) en 'dagloner'. De akte
geeft als geboorteplaats van de over
ledene abusievelijk Koudekerke.
Isaac Sanderse, de zoon, overleed
op 52-jarige leeftijd in Middelburg
(overlijdensakte d.d. 2 juli 1866).
Als zijn beroep wordt nu houtzager
opgegeven; als zijn ouders worden
vermeld Isaac Sanderse en Adriana
van Keulen, 'beiden overleden',
ook bij Isaac weer een foutief gege
ven: zijn geboorteplaats Oost-Souburg
is verbasterd tot Oostburg.
Mainz
Uit de weinige beschikbare gegevens
omtrent Adriana en haar zoon rijst
een beeld van hen op als zwoegers
en maatschappelijke nulliteiten, aan
wie zoals aan ontelbare lotgenoten
de fortuin achteloos voorbijging.
Zelfs hun simpelste levensfeiten kwa
men nog verminkt in de overheidsad
ministratie terecht. Maar veel grim
miger dan hun grauwe levensverhaal
was hoogstwaarschijnlijk het lot van
Izaak Jacobse Sanderse, hun echtge-
afb.2. Spotprent van Hermanus Fock
op de terugtocht uit Rusland: de kous
op de kop en de hond in de pot.
15
