zie in de Gazette de France dat de Keizer een loteling tot officier heeft bevorderd, van wie de vrouw zich aan zijn voeten is komen werpen. Dat is zo onnozel, dat ik niet weet hoe de redacteur van die Krant het heeft kunnen drukken. Verbastering Over de reis van 1811 bestaat nog een Zeeuws verhaal, waarin Napoleon zich goedgunstig betoont jegens een schipper. Het Zeeuwse deel van deze reis liep volgens de route (Oosten de) - Breskens - Vlissingen - Mid delburg - (waar Napoleon de sleutels van de stad weer niet in ontvangst wenste te nemen!) - Veere - Vlis singen - Terneuzen - Bath - (Ant werpen) In het heemkundige tijdschrift Varia Zelandiaegedurende jaren uitgege ven door de Kwadendamse hoofdonder wijzer Adriaan de Boo (1920-1987) en enkele medestanders, werd in 1965-1967 een aantal 'Varia over Na poleon' opgenomen. Deze mededelingen en stukjes van verschillende inzen ders behandelden voornamelijk Na poleons bezoek aan Zuid-Kraaijert 'omstreeks het jaar 1810'. P. Rijk Azn uit Ovezande had de door hem vermelde gegevens van zijn oom Ma rien, geboren in 1853, die hem des tijds alles 'haarfijn' had verteld en wiens mededelingen door Rijks schoonvader waren bevestigd. Volgens Rijk was Napoleon na zijn bezoek aan de boerderij van Honderd (door de auteur Klaas Hoondert genoemd) door de schipper die hem ook van Walche ren naar Zuid-Beveland had ver voerd, naar Terneuzen gevaren. Nau welijks was de keizer aan boord, of er brak een onweersbui los met zware regen. Rijk: 'De schipper, bezorgd voor het prachtige pak dat de keizer aan had nam zijn zware oliejas en deed die Napoleon om zijn schouders. Napoleon was daar diep door getrof fen, want toen de keizer in Terneu zen aan wal gezet werd, zei hij: "U zult voortaan Uw leven lang 20 frank per jaar donatie genieten." Doch na verloop van een jaar of drie, vier, werd Napoleon verslagen te Water loo. Toen vreesde de schipper, dat het met die donatie wel afgelopen was, maar de Franse Staat is deze belofte getrouw nagekomen tot de schipper overleed. Hij is 84 jaar ge worden. Hier hebben we met een 'echte' sage te doen: de historische achtergrond van Rijks verhaal is rijkelijk diffuus geworden. P. Rijk corrigeerde zich zelf - of de typist van Varia Zelan diae - in een latere aflevering van het blad met de melding dat de ver goeding geen 20 frank per jaar, maar per week had bedragen, hetgeen zoals de redactie ook doorhad al even on waarschijnlijk was. Bovendien plaatste Rijk Napoleons tocht naar Terneuzen een reis te vroeg. Immers, niet in 1810, toen de keizer Zuid-Kraaijert bezocht, maar in 1811 voer Bonaparte naar Terneuzen, en dan nog vanuit Vlissingen. De chroniqueur van reis van 1811, C.F. Gijsberti Hodenpijl, meldt in zijn Napoleon in Nederland (1904) geen enkele bijzonderheid om trent deze overtocht, terwijl hij het verhaal van de tocht over het Zwin wel heeft opgenomen. Ik heb Rijks verhaal ook niet in andere bronnen aangetroffen en ga er maar van uit dat het een verbastering van het re laas van Napoleons Zwintocht is. Want ook betreffende het bezoek aan de boerderij van Honderd wijkt Rijk nog al af van andere versies. Zo meldt hij dat de door hem Kaatje genoemde boerendochter niet gediend was van de 'liefkozingen' van Napoleon en 'ze gaf hem een klap in het gezicht, waar overigens de bruut nauwelijks op rea geerde' Keizer en onderdaan zijn hier afgezakt tot rolfiguren in een klucht, uitgevoerd in het dorpshuis. Acrostichon Een andere boerderij die volgens P. Rijk door Napoleon in de Kraaijertpol- ders is bezocht, had later bij wijze van aandenken aan het bezoek een planken beschot in de schuur, waarop het volgende rijm was ingesneden: 8

Tijdschriftenbank Zeeland

Nehalennia | 1991 | | pagina 10