en de Grote of Maria Magdalena-
kerk in het centrum van de voor
stelling duidelijk herkenbaar. Bij
een sterk op deze plaat lijkende
inkttekening van Wicart (eind 18de
eeuw) schreef de toenmalige Goese
gemeentearchivaris L.J. Abelmann:
'In gedachten zien we de kunste
naar Wicart de haven naar de stad
opvaren. Halverwege blijft hij lig
gen en tekent dit gezicht op de
stad. Links staan de bedrijfsgebou
wen van o.a. een meestoof, terwijl
rechts de Hoofdpoort uit het groen
oprijst
Torentje
Met Abelmanns woorden is ook de
voorstelling van Pronk keurig om
schreven. Maar het is de vraag
of Wicart echt de Goese haven is
opgevaren om zijn perspectivische
anker uit te gooien op vrijwel de
zelfde plaats die ook Cornelis
Pronk als gezichtspunt had gekozen.
Het is goed mogelijk dat de artiest
bij zijn illustere voorganger heeft
gespiekt, hetgeen in zijn dagen
overigens niet ongebruikelijk of
onoirbaar was.
Cornelis Pronk placht op zijn to
pografische reizen snelle krijt-
schetsen in schetsboekjes te ma
ken. Die schetsen werkte hij dan
's winters uit tot gewassen teke
ningen. Misschien heeft Pronk,
toen hij op basis van de schetsen
de definitieve voorstelling van
zijn Goese stadsgezicht constru
eerde, de torenloze Hoofd- of
Nieuwe Poort (daterend van 1637,
afgebroken in 1855) voorzien van
een torentje dat ontleend is aan
de meer naar het zuidoosten gele
gen Donkere of St.-Maartenspoort.
Dit torentje had een uurwerk en
een slagklok, die in de volksmond
het schippersklokje heette.
Wicart zal dan de eigenaardigheid
van Pronks tekening - het mis
plaatste torentje - trouwhartig
hebben overgenomen. Er is overi
gens een nog duidelijker kopie
van Pronks havengezicht: een ko
pergravure, geproduceerd bij G.B.
Probst in Augsburg (Zelandia II-
lustrata II, nr. 1402).
Verwisseling van kenmerken van
de Nieuwe en de Donkere Poort
is, vermoedelijk wegens een wat
verwarde formulering in de Tegen
woordige Staat (II, p. 7-9), wel
meer begaan, o.a. door de beschrij
ver van de Zelandia Illustrata dr.
W.S. Unger (1889-1963).
Wandelingen
Verder 'zeewaarts' gunt Cornelis
Pronk ons een blik in dezelfde
haven d.m.v. zijn 'Gezigt op de
Haven en Westerschans te Goes'.
De schans, die in het terrein nog
goed te onderscheiden is, was zo
te zien bij de Goesenaren van de
18de eeuw een geliefd doel van
wandelingen, zoals in onze dagen
het Goese Sas. Tussen beide excur
siedoelen ligt de in 1809 bedijkte
WilhelminapolderOp de tekening
van de Westerschans zien we in
de verte weer de stad Goes opdoe
men - mèt de boven beschreven
fantasiepoort van Cornelis Pronk.
Recente foto van het gezicht op Coes,
Literatuur
L.J. Abelmann en J.L. van der Valk, Zo zag
Goes eruit (Alphen aan den Rijn 1971).
Encyclopedie van Zeeland dl. II (Middelburg
1982), p. 525, trefwoord 'Pronk, Cornelis'.
Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlan
den; Vervolgende de Beschryving van Zeeland
(Amsterdam 1753; dl. II v.d. beschr. v. Zee
land (repr.)).
W.S. Unger, Catalogus van de(n) Historisch-
topografische(n) Atlas van het Zeeuwsch Ge-
nootschap der Wetenschappen (4 dln., Middel
burg 1931-1957).
11
