1625 nog de verzorgde, polychrome
tegels populair. Waarschijnlijk werden
de kleurige vogel- en bloemtegels die
we ook uit Veere kennen, in die tijd
alleen nog voor het platteland gemaakt.
Ze werden vaak gecombineerd in een
muur gezet. Na 1675 werden ze niet
meer geproduceerd. Zeeland en Zuid-
Holland kenden bovendien een con
stant welvaartspeil door o.a. de mee
krapcultuur, zodat men zich hier gedu
rende lange tijd een vrij luxe tegel
kon permitteren.
De Veerse tegels
Drie typen werden in Veere aangetrof
fen die, zoals vermeld, alternerend
voorkomen. Deze zijn dan ook in de
zelfde tijd te dateren. Ten eerste:
polychrome bloemtegels met als hoek-
motief een polychrome Bourgondische
lelie. Ten tweede: polychrome dieren
met de ossekop als hoekmotief. Ten
derde: tweekleurige bloemen rnet osse
kop
Ad 1. De onderwerpen van de veel
vuldig voorkomende bloemtegels zijn
met name ontleend aan de in de 16e
en 17e eeuw veel gelezen kruidenboe
ken. De mooiste bloemtegels zijn dan
ook, analoog aan deze modellen, zeer
naturalistisch geschilderd. In de 16e
en 17e eeuw nam de vraag naar tegels
echter zo enorm toe, dat vervlakking
in de hand werd gewerkt en het bloem
motief veel minder natuurgetrouw werd.
Dat zien we ook bij de Veerse tegels,
die slordig zijn geschilderd en tijdens
het bakken licht uitgelopen zijn (door
te hoge temperaturen kon het glazuur
gaan vloeien). Toch is nog geprobeerd
wat detail aan te brengen: de bloem
blaadjes zijn fijn gefacetteerd en heb
ben iets anjer-achtigs (afb. 3).
Ze staan alle (4 exx.) op een grondje.
De stengel is groen, de bloemen zijn
oranje en blauw. Bloemtegels werden
vaak alternerend met vogeltegels toe
gepast; in onze Veerse keuken was
het niet anders.
Andere mode-opvattingen en het feit
dat polychromeren vrij kostbaar was,
leidden er uiteindelijk toe, dat de
eenvoudig blauw gekleurde bloemmo
tieven in zwang bleven en de veel
kleurige langzaam verdrongen. Zoals
vermeld: na 1675 werden geen meer-
kleurige tegels meer geproduceerd.
De Franse en Bourgondische lelie
(hier in zwart, oranje en blauw ge
schilderd) als hoekmotief is hier
sterk aanwezig. Deze heeft enkel een
versierende functie. Zeker in de eer
ste helft van de 17e eeuw werden
de hoeken groot en fors uitgevoerd.
De afmetingen, het kleurgebruik en
het hoekmotief verraden een datering
van ca. 1640-1660.
Ad 2. Tegels met diermotieven werden
vanaf het laatste kwart van de 16e
eeuw populair. In de vroege 17e eeuw
vormden dieren een, door een medail
lon of kwadraat omlijst, onderdeel
van een overdadige ornamentiek. Uit
eindelijk verdween de gehele omlijs
ting en bleef een eenvoudig en snel
geschilderd diertje op een overigens
witte tegel over. De polychrome dier-
tegels uit Veere vormen een tussen
vorm: veel aandacht is besteed aan
de detaillering en de inkleuring;
waarschijnlijk is door elke ornitho
loog de specifieke vogelsoort te her
kennen. Zeker hebben hier de gravu
res uit 16e- en 17e-eeuwse natuur-
boeken en emblemata model voor ge
staan. In het algemeen viel in de 16e-
5
