Het ligt in de bedoeling om door mid
del van korte publicaties in Nehalen-
nia de voortgang van het project te
melden. Reacties worden graag tege
moet gezien, adres Vroonlandseweg
3b4421 GJ Kapelletel. 01102-41700.
B. Oele
Project Zeeuwsch-Vlaanderen
Dialect in het Land van Axel
In de vorige aflevering van Neha-
lennia beloofden we wat uitvoeriger
terug te komen op de studie van H.F.
Schatz en G. Will in Tijdschrift voor
Nederlandse taal- en letterkunde
(1992), blz108-128.
George Will is. afkomstig uit het Land
van Axel en woont al veel jaren bui
ten dit gebied. In de vakanties kwam
hij regelmatig naar zijn geboorte
streek terug en constateerde, dat
daar de laatste jaren meer dialect
werd gesproken dan een aantal jaren
geleden. Dat verwonderde hem, want
tegenwoordig staat het dialect aan
veel invloeden bloot en verliest meer
en meer terrein, terwijl de stan
daardtaal juist een belangrijke posi
tie inneemt. Dat geld niet alleen voor
de gesproken streektaal in huiselijke
kring, op het werk, in de winkels,
maar ook vooral door de telefoon.
Met deze gegevens gingen Schatz en
Will aan het werk en onderzochten
de streektaal van het Land van Axel.
Nu en 25 jaar geleden
In het P.J. Meertens-Instituut te
Amsterdam bevinden zich zeven kopie
banden uit de jaren 1965 en 1966,
die zeer dienstig waren voor het on
derzoek. De zegspersonen hadden
hun hele leven in het Land van Axel
gewoond en waren allemaal boven de
vijftig jaar. Ze waren afkomstig uit
een milieu van arbeiders en landbou
wers. Will maakte zelf geluidsopna
mes in 1987 bij een aantal personen
die ongeveer uit hetzelfde milieu af
komstig waren, om zodoende mooi ver
gelijkingsmateriaal te verkrijgen.
Dat lukte vrij goed, alleen waren de
vrouwen in het oude materiaal onder
vertegenwoordigd: slechts twee van
de zeven banden. Uit het nieuwe ma
teriaal selecteerde de onderzoeker
zes mannen en evenveel vrouwen.
Zowel de oude als de nieuwe opnames
werden helemaal uitgeschreven wat
het dialectmateriaal betreft en in
een stukje van vlot gesproken taal
gedurende tien minuten, werden zo
wel de aspecten van het dialect als
die van de standaardtaal, uitvoerig
bestudeerd
Als we de oude en nieuwe informan
ten met elkaar vergelijken, dan zien
we dat het Axels dialect kennelijk
heel standvastig isHet wordt door
de nieuwe informanten in een aantal
gevallen vaker of even vaak gebruikt
als de oude. Bij die verschijnselen
waarbij de nieuwe groep lager scoort
dan de oude groep zijn de verschil
len in het algemeen niet groot. Een
uitzondering hierop vormen de 'ij'
en de 'ui', die bij de nieuwe groep
mannen aanmerkelijk lager scoren dan
bij de oude. Dit zijn de enige klan
ken die de informanten algemeen als
karakteristiek voor hun dialect benoe
men en waarvan ze zelf ook zeggen
dat ze die klanken bewust onderdruk
ken als ze 'netjes' willen spreken.
Kennelijk delen deze klanken dus niet
mee in het relatief hoge prestige van
het Axels dialect.
Wanneer we ervan uilgaan, dat het
dialect door diegenen die zich als
dialectspreker beschouwen vooral
wordt gebruikt uit gevoelens van so
lidariteit en prestige binnen de groep,
dan wijst de grote standvastigheid
van het Axels dialect in het algemeen
waarschijnlijk al op een toenemend
prestige van het Axels dialect. Het
grootste deel van deze standvastig
heid van het dialectgebruik komt bo
vendien voor rekening van de vrouwen,
een patroon dat in tegenspraak is
met wat meestal in de socio-dialecto-
logische onderzoeken wordt waargeno
men. Vooral dit laatste resultaat wijst
sterk in de richting van een stijgend
prestige van het Axels bij de sprekers
van hun dialect.
37