Het ligt in de bedoeling om door mid del van korte publicaties in Nehalen- nia de voortgang van het project te melden. Reacties worden graag tege moet gezien, adres Vroonlandseweg 3b4421 GJ Kapelletel. 01102-41700. B. Oele Project Zeeuwsch-Vlaanderen Dialect in het Land van Axel In de vorige aflevering van Neha- lennia beloofden we wat uitvoeriger terug te komen op de studie van H.F. Schatz en G. Will in Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde (1992), blz108-128. George Will is. afkomstig uit het Land van Axel en woont al veel jaren bui ten dit gebied. In de vakanties kwam hij regelmatig naar zijn geboorte streek terug en constateerde, dat daar de laatste jaren meer dialect werd gesproken dan een aantal jaren geleden. Dat verwonderde hem, want tegenwoordig staat het dialect aan veel invloeden bloot en verliest meer en meer terrein, terwijl de stan daardtaal juist een belangrijke posi tie inneemt. Dat geld niet alleen voor de gesproken streektaal in huiselijke kring, op het werk, in de winkels, maar ook vooral door de telefoon. Met deze gegevens gingen Schatz en Will aan het werk en onderzochten de streektaal van het Land van Axel. Nu en 25 jaar geleden In het P.J. Meertens-Instituut te Amsterdam bevinden zich zeven kopie banden uit de jaren 1965 en 1966, die zeer dienstig waren voor het on derzoek. De zegspersonen hadden hun hele leven in het Land van Axel gewoond en waren allemaal boven de vijftig jaar. Ze waren afkomstig uit een milieu van arbeiders en landbou wers. Will maakte zelf geluidsopna mes in 1987 bij een aantal personen die ongeveer uit hetzelfde milieu af komstig waren, om zodoende mooi ver gelijkingsmateriaal te verkrijgen. Dat lukte vrij goed, alleen waren de vrouwen in het oude materiaal onder vertegenwoordigd: slechts twee van de zeven banden. Uit het nieuwe ma teriaal selecteerde de onderzoeker zes mannen en evenveel vrouwen. Zowel de oude als de nieuwe opnames werden helemaal uitgeschreven wat het dialectmateriaal betreft en in een stukje van vlot gesproken taal gedurende tien minuten, werden zo wel de aspecten van het dialect als die van de standaardtaal, uitvoerig bestudeerd Als we de oude en nieuwe informan ten met elkaar vergelijken, dan zien we dat het Axels dialect kennelijk heel standvastig isHet wordt door de nieuwe informanten in een aantal gevallen vaker of even vaak gebruikt als de oude. Bij die verschijnselen waarbij de nieuwe groep lager scoort dan de oude groep zijn de verschil len in het algemeen niet groot. Een uitzondering hierop vormen de 'ij' en de 'ui', die bij de nieuwe groep mannen aanmerkelijk lager scoren dan bij de oude. Dit zijn de enige klan ken die de informanten algemeen als karakteristiek voor hun dialect benoe men en waarvan ze zelf ook zeggen dat ze die klanken bewust onderdruk ken als ze 'netjes' willen spreken. Kennelijk delen deze klanken dus niet mee in het relatief hoge prestige van het Axels dialect. Wanneer we ervan uilgaan, dat het dialect door diegenen die zich als dialectspreker beschouwen vooral wordt gebruikt uit gevoelens van so lidariteit en prestige binnen de groep, dan wijst de grote standvastigheid van het Axels dialect in het algemeen waarschijnlijk al op een toenemend prestige van het Axels dialect. Het grootste deel van deze standvastig heid van het dialectgebruik komt bo vendien voor rekening van de vrouwen, een patroon dat in tegenspraak is met wat meestal in de socio-dialecto- logische onderzoeken wordt waargeno men. Vooral dit laatste resultaat wijst sterk in de richting van een stijgend prestige van het Axels bij de sprekers van hun dialect. 37

Tijdschriftenbank Zeeland

Nehalennia | 1993 | | pagina 39