ZEEUWS VERMAAK IN ALABAMA?
Ringrijden overzee in 1858
J.J.B. Kuipers
Zes pagina's wijdt het Woordenboek der Zeeuwse Dialecten (WZD) (1964) aan
het 'rien(g)krieë(n)' of ringrijden. Deze folkloresport is dan ook een Zeeuws
visitekaartje, hoewel S.J. van der Molen in Onze Volkskunst (1979, red. Tj.
de Haan) een subtiel voorbehoud maakte ten aanzien van de geografische
bepaaldheid door te spreken van 'het voor Zeeland zo typisch geachte
ringrijden' (onderstreping JK).
Het kan natuurlijk niet ontkend wor
den dat de Zeeuwse ringrijderij aller
lei typisch Zeeuwse aspecten en ele
menten behelst. Het Woordenboek be
handelt er o.a. ring, lans, kostuum
en gebruiken bij het winnen van een
prijs van. Veel van die zaken echter
verschillen vanouds per Zeeuwse re
gio, en de tand des tijds knaagde
flink aan diverse vormen van het spel.
Opvallende veranderingen sinds en
kele decennia zijn de wijziging van
het kostuum als gevolg van het ver
val van de streekdracht, de intro
ductie van het ringrijden met de
sjees en de deelname van vrouwen.
Ringrijden elders
Ter Laan schreef in zijn Folkloris-
tisch Woordenboek (1949) dat het ring
rijden ook geliefd was tot in Gronin
gen. Het ringrijden per sjees is voor
al bekend uit Friesland. Ook van bui
ten Nederland ontbreekt het niet aan
berichten omtrent het spel. M.L. von
Franz noemde ringrijderij in het ka
der van oude lentefeesten in Duits
land, waarbij jongelingen te paard
hun lans door het hart van een ring
moeten steken. De bekende folklo
ristisch publicist D.J. van der Ven
voerde in Kindervreugde en Volksver
maak (1927) het Zeeuwse ringrijden
zelfs terug op het Deense kransste-
ken. Maar dat staaltje van typolo
gische genealogie kan gevoeglijk wor
den toegeschreven aan de verwarring
van analogie en diachronie waaraan
eertijds veel volkskundigen zich be
zondigden, met als gevolg wijde en
boeiende, maar niet per se reële ver
schieten.
In het deel 'De Middeleeuwen' van
W. van Stuijvenbergs 5000 jaar dage
lijks leven (1975) kwam ik jaren ge
leden een afbeelding tegen van wel
heel exotische hedendaagse ringrij
derij, die blijkens het verschil in
kledij tussen ruiter en toeschouwers
ook als folkloresport werd beoefend.
De illustratieverantwoording van het
tamelijk lukraak met afbeeldingen vol
gestouwde boek bracht geen uitkomst;
maar naar het etnische type van de
afgebeelde personen en het kostuum
van de ringrijder te oordelen, leek
het me om een ergens in het Nabije
Oosten of zelfs Voor-Azië gemaakte
opname te gaan.
Alabama
Ook in de Verenigde Staten werd het
ringrijden beoefend. In The Old
South (1968) van John Osborne - aan
geschaft in een Zeeuws antiquariaat,
dat wel - trof ik een plaatje aan van
ringrijden in 1858, in Alabama! Het
onderschrift bij de gravure, die oor
spronkelijk werd afgedrukt in de af
levering van 27 november 1858 van
Harper's Weekly, luidt (vertaling JK):
'De lans stotend naar een aan een
touw bevestigde ring, toont een zui
delijke ruiter zijn rijvaardigheid op
een 'toernooi' in Albama, gehouden
in 1858. Dergelijke gebeurtenissen
waren gemodelleerd naar de ridder
lijke steekspelen van de Middeleeuwen.
De demonstraties van rijkunst, cava-
leristenmoed en soortgelijke kwalitei
ten pasten in het romantische beeld
dat de planter had van zichzelf en
zijn klasse als handhaver van de rid
derlijke traditie. De toernooien wer
den gehouden op grote plantages en
state fairs (grote jaarmarkten?).'
1 3