TUSSEN TWEE MAAL NIEUWBOUW
Het Rijksarchief in Zeeland 1964-1994
R.L. Koops
Inleiding
De afgelopen dertig jaar van het rijkarchief beginnen en eindigen met nieuwbouw. In het
jaarverslag van 1964 lezen wij: 'de bouw van het nieuwe rijksarchief vorderde snel.
Volgens het werkschema moet de aannemer in mei 1965 gereed zijn'. En in juli 1994 is het
definitieve programma van eisen voor alweer een nieuw rijksarchief opgesteld, waarvoor
de bouwactiviteiten in de tweede helft van 1995 zullen starten. Ging het in 1964 om een
gebouw van 2.432 m2 dat plaats zou kunnen bieden aan maximaal 9.000 strekkende meter
(m') archief, nu praten wij over een gebouw van 8.143 m2 dat plaats zal kunnen bieden aan
ruim 20.000 m' archiefbescheiden. Deze verdrievoudiging van het gebouw met een ruime
verdubbeling van de bergingscapaciteit karakteriseren in hun cijfermatige eenvoud de ont
wikkeling van het Rijksarchief in Zeeland in de laatste dertig jaar.
Een andere gebeurtenis met enige symbolische waarde in deze periode was het honderdja
rig bestaan van het Rijksarchief in Zeeland als rijksdienst. In 1890 werd het provinciaal
archief van Zeeland als laatste in de rij omgezet in een rijksarchief. Ondanks alle plannen
voor provinciale herindelingen, gewestvorming en de vorming van mini-provincies in de
afgelopen 20 jaar, plannen waarbij de omzetting van de rijksarchieven in provinciale
archieven regelmatig opdook, is in de nieuwe archiefwet, die naar verwachting dit jaar in
werking zal treden, het voortbestaan van de Rijksarchiefdienst met de rijksarchieven in de
provincies verzekerd. Wel zullen de rijksarchieven, als beheerders van een belangrijk stuk
provinciaal cultuurgoed, zich nog meer dan voorheen in overleg met de provinciale bestu
ren in het cultuurbeleid van hun provincie inpassen en profileren. Een ontwikkeling waar
het Rijksarchief in Zeeland als partner in de in 1987 opgerichte Stichting Regionale
Geschiedbeoefening Zeeland in zekere zin al op vooruit was gelopen.
De taak van het Rijksarchief in Zeeland laat zich samenvatten in het selectief overnemen
van archiefbescheiden met wezenlijke informatie over overheid en samenleving om deze
archieven te behoudente bewerken en te doen benutten.
Deze drie B's (behouden, bewerken en benutten) hangen nauw met elkaar samen. Het
behouden en het bewerken staan met het benutten in rechtstreeks verband. Het behouden
omvat, behalve de materiële conservering, ook de selectie, de overbrenging en de acquisi
tie, activiteiten die, samen met de inspectie, essentieel zijn voor de kwaliteit van de
instroom aan archieven en dus voor de kwaliteit van de op die archieven gebaseerde dienst
verlening. Ook het bewerken van de archieven (de ontsluiting) is geen doel op zichzelf: zij
is slechts zinvol in de functie van het benutten.
In dit artikel willen wij de ontwikkeling van het Rijksarchief in Zeeland in de afgelopen
dertig jaar schetsen, waarbij de taken (de drie B's), het personeel, het gebouw en de samen
werking met andere instellingen de revue zullen passeren.
Behouden
Zoals hierboven aangegeven, wordt de inspectie op de nog niet overgedragen bestanden
van de rijksdiensten in onze provincie, de selectie van hetgeen voor blijvende bewaring in
aanmerking komt en de overname (acquisitie) van dit gedeelte en van particuliere archie
ven tot het behouden gerekend.
37
