'DE SCHEPEN LATEN LEVEN'
Geschiedenis buiten het boekje in Zeeland
Jan J.B. Kuipers
De poëzie van de geschiedenis moet aan het
filosofische begrijpen voorafgaan.
Michaël Loenin
Op een vakantiereisje langs Griekse monumenten dit voorjaar ondervond ik aan den lijve
dat 'geschiedenis buiten het boekje' de massa's in beweging kan brengen. Rondom en op de
Acropolis krioelde het van de voetbalfans die naar Athene waren gekomen om de finale
wedstrijd Milaan-Barcelona om de Europese beker bij te wonen. Zo'n cultuurmonument
konden ze er wel even bijpikken, om zich in supporterstenue te laten fotograferen voor het
tot achtergrond en decor gedevalueerde Parthenon of Erechtheion.
Werden de supporters door cultuurhistorisch besef naar de Acropolis gedreven, nu ze toch
in Athene waren? Of hadden ze even onverschillig voor Eiffeltoren of Euromast gepo
seerd? Daarop is niet te antwoorden. Sommigen hadden duidelijk lak aan de monumenten,
en zouden waarschijnlijk met evenveel plezier voor bordkartonnen Hollywood-replica's
hebben geposeerd. Maar anderen toonden wèl belangstelling; met hun Catalaanse mutsjes
of Milanese sjaals schuifelden ze langs de tempels, een dikke gids in de hand. camera in de
aanslag.
Het cultuurhistorisch toerisme, waaraan elders in dit jubileumnummer aandacht wordt
besteed, is een fenomeen dat bedreven en beleefd kan worden op allerlei manieren. Het dit
jaar geopende archeologische themapark ARCHEON in Alphen aan den Rijn gaat er prat
op dat het informatie en vermaak biedt op allerlei niveaus. Er wordt gelegenheid geboden
tot uiteenlopende activiteiten: van wetenschappelijk verantwoorde experimentele archeo
logie tot historisch aangeklede bedrijfsfeesten. Zowel ideële als commerciële motieven zul
len tot dit brede pakket hebben geleid, hoewel het officiële doel toch is het toegankelijk
maken van door archeologisch onderzoek verzamelde kennis voor het grote publiek.
ARCHEON-voorlichtster Johanna Geerlink zei in 1993 in Middelburg op de 8ste
Historische Studiedag van de Werkgroep Historie en Archeologie: 'De opzet van het the
mapark maakt het mogelijk aan de wensen en interesses van de verschillende groepen tege
moet te komen. Het aanbod van ARCHEON is daarom zeer gevarieerd: van serieus en diep
gaand tot luchtig en vol pret.'
'Lering en vermaak' - Cats' eeuw blijft maar nagalmen - zijn onontwarbaar vermengd in dit
cultuurhistorisch toerisme, dat overgaat in een zo mogelijk nog minder omlijnd gebied,
ruwweg begrensd door enerzijds dit educatieve, van overheidswege bevorderde cultuur
toerisme en anderzijds door een puur recreatief domein van commercieel geïnspireerd,
'gekostumeerd' vermaak met kermisachtige aspecten: 'historische' optochten, allerlei vor
men van neofolklore, ambachtenmarkten en braderieën in quasi-historische ambiance. De
onderlinge verhouding van de 'lering' en het 'vermaak' in dit vage gebied tussen educatie en
puur volksvermaak kan van geval tot geval sterk verschillen; tegenwoordig richten we ons
niet meer op een algemene norm waaraan allen idealiter moeten voldoen, maar op de wen
sen en mogelijkheden van elk afzonderlijk - de klant is koning, geschiedenis is óók handel.
87
