OVER BOEKEN
A. Verburg en J. van Bennekom,
In Zeeuws licht gevangen. Fotogra
fie in Middelburg 1842-1870, Middel
burg 1994 (Zeeuwse Katernen 10),
ƒ17,50. ISBN 90-74517-03-X.
Reeds na het bekijken van de eerste
foto, een daguerrotype uit ongeveer
1S55 van de Breskense fotograaf A.
Overbeeke, kon het boekje voor mij
niet meer stuk. Welk een genoegen
om die pijprokers, die zich zo nadruk
kelijk bewust zijn van de ernst van
het poseren, in hun gecomponeerde
houding en intrigerende gezichtsuit
drukking (echte 'troniën') te bestu
deren. Zo'n visuele analyse, bij voor
keur met de neus op de foto, brengt
het verleden onmiskenbaar dichterbij.
Dat moet de kracht van de vroegere
fotografie zijn. Vervolgens dringen
de vragen zich op. Wat heeft Over
beeke voorafgaande aan het maken
van zijn daguerrotype-portret niet
allemaal moeten doen? Heeft hij de
opdracht gehad om de drie mannen
(vrienden?) te portretteren of maakte
hij de foto simpelweg om zijn nering
onder de aandacht van potentiële
cliëntèle te brengen? Waarom de keuze
voor een genre-voorstelling? En dan
die praktische zaken die aan het ma
ken van de foto vooraf zijn gegaan
Van het neerzetten van het tafeltje
(zeiltje, tabakspot, koffiekan met
bijbehorend servies)het bepalen
van de compositie van de drie heren
(ongetwijfeld zo 'natuurlijk' mogelijk
in 'realistische' houdingen) tot en
met het installeren van de apparatuur.
Hoe lang zal de fotosessie eigenlijk
hebben geduurd? De geportretteerden
zelf zijn zich van de antwoorden op
die vragen bewust geweest; het is
aan hun gezichten af te lezen.
Het boekje van Adri Verburg en
Josephine van Bennekom geeft een
goed overzicht van ontstaan en ver
breiding van de vroege fotografie
in Middelburg. Voor het onderzoek
is vooral gebruik gemaakt van kran
tenadvertenties (de Middelburgsche
Courant)Het tekent het belang van
dit soort bronnen bij gebrek aan re
ft. W. Roelse, Rouaansekaai, ca 1860,
albuminedruk 89x52 mm(carta-de-visite)
levante particuliere archieven of
bedrijfsarchieven. Ook van de meest
feitelijke bronnen, de foto's zelf, is
(te) weinig overgebleven. In enkele
gevallen kon voor het bepalen van
de produktie van bepaalde fotografen
gebruik worden gemaakt van de gif-
registers van apotheken. Fotografen
hadden namelijk nogal wat 'gif' no
dig, met name goudchloride.
De tekst is helder geschreven en de
foto's zijn, dat moge inmiddels dui
delijk zijn, meer dan alleen afbeel
dingen bij de tekst. Aan de andere
kant is het toch merkwaardig dat in
de tekst geen enkele verwijzing naai
de foto's is opgenomen. Wat verder
enigszins in nevelen blijft gehuld is
de rol van co-auteur Van Bennekom.
In de inleiding, ondertekend door
A. Verburg, en het dankwoord bij
de noten wordt slechts de ik-vorm
gehanteerd
Ook dit deel van de Zeeuwse Kater
nen heeft met de bronnenverantwoor-
ding, de index en de lijst met foto
grafen die tussen 1842 en 1870 Mid-
31
