plakkaten mie 'Mussert of Moskou',
'Koenraad van de Arbeidsdienst', en mêêr van
dat spul op'eplakt. Me voelden öóns a 'êêle
verzetsstrijders, a me die d'r zo gauw
meugelik probeerden of te pulken. Dat gieng
natuurlik 't beste a de liem nog nie goeed
draoge was! Of Mussert z'n aogen uut te
steken mie een stokje. De twitalige
'Bekanntmachungen', mie die vette zwarte
letters, 'ienge op 't plakkebord, neffen 't
gemêênt'uus. Soms stienge di de naemen van
dööd'eschote mèènsen van 't verzet of van
gijzelèèrs op. Me waere d'r ontzettend kwaed
om, dat verzetsmèènsen dööd'eschote wiere.
Mè gijzelèèrs, mèènsen die a niks 'edaen ao,
dat begrepe me nie: zoiets kan toch nie. A 'k
noe van 'n gijzelienge 'óór' of leze, dan is dat
gevoel nog aoltied 'tzelfde.
't Was voe öóns. schoolguus, toch een
biezonderen tied. Me speelden öönze gewone
spelletjes, mè di kwaeme ok andere bie. Me
lieepe d'r soms tussendeur a de Duitsers
oefeniengen 'ieeuwe, en mie losse flodders
schote. Ze joege öóns dan nog a es wig, mè
dat 'ielp nie aoltied. Net as aj' een jongen
'ond wigjaegt. Me kenden aol d'r wapens en
d'r rangen, me kenden aolle soorten
vliegtugen: Heinkels, Messerschmits, Junkers,
en natuurlik laeter ok d'Engelse en d'Ameri-
kaanse: Typhoons, Mosquito's, Lancasters,
Boeings, enzevoorts. A me oorlogje speelden
en dat doee guus nog aoltied in
oorlogstied, kiek mè op de televisie dan ao
me êên probleem: gin êên wou d'r Duitser
weze, mè zonder vijand kü jnie makkelik
oorlogje spele!
Me moste ok Duits lêêre op schole. Vier uren
in de weke. Dat was verplicht. Zö jonk as a
'k was, ao 'k 't di nie makkelik mie: ik vond
Duits een mööie taal dat vinde 'k trouwens
nog steeds en de verhalen in 't lêêrboek
'Deutsch für die niederlandische Volksschule'
waere vee móóier as die sullige verhaaltjes in
öönze boekjes, die a j' eiken kêêr wee
opnieeuw most leze. Dus an êên kant dee 'k 't
graag, mè an d'andere kant wou 'k natuurlik
ok anti-Duits weze, 't waere ommes öönze
vijand'n!
D'êêste vier jèèr van d'n oorlog viele voe
öóns, schoolguus. wè mee. Me 'öörden de
mannen kankere over te weinig tebak, en de
vrouwen over slecht koffiesuregaat, mè di
zatte óöns nie mie. Me waere ok vee te jonk
voe de Arbeitseinsatz' en voe 't werken an
de 'Wehrmacht', zöas gaeten graeve en
baomen omzaege voe de Rommel-asperges.
En van d'ondergrondse en d'onderdukers
wiste me glad niks, dat wier nie an öönze
neuze 'ehange.
Di bin ok nog Franse krijgsgevangenen
'ewist, die in 'n oud 'uusje onderan d'n
nieeuwen diek, bie de veste, boezeneerden.
Ze moste ergens bie de kaaie werke. Z'ao d'r
jassen dan an d'n diek 'eleid, en a de
schildwacht even d'andere kant op keek,
stakke me appels of 't êên of 't are d'r onder.
Laeter mochte me nie mi an d'n diek en op de
plaete komme, dat wier 'Sperrgebiet'. En dus
most 'k an 'n touwtje in de kaaie lêêre
zwem me.
Me waere gek op de lege geweer'ulzen; die
zochte me a de Duitsers 'eoefend ao. Of
mitrailleur'ulzen van vliegtugen nae 'n
luchtgevecht. En a d'r 'n vollen bie was, was
dat natuurlik nog vee móóier. Toen a de
bezetting bie gebrek an jonge soldaten begon
te bestaen uut ouwe mannen en Armeniërs,
zagge me mie 'n stik of wat jongers kans om
volle petröönen te stelen uut een bunkertje an
d'n diek. 't Kwam natuurlik uut. Me zulle d'r
wè te vee over op'eschept Mè 't lieep
goeed of: De commandant kwam op schole,
'ieeuw 'n preek, en sloeg op z'n revolvertas.
Ie lieet öóns 24 uren opslute, afzonderlik, in
't 'uus van Kole an de Kaaiestraete, op waeter
en zure Duitse kuch. 't Za wè iemand 'ewist
die a begreep, dat Hitier en z'n maats
zachjesan op d'r leste gos lieepe, en dat dat
bitje petröönen Duitsland ok nie mi kon
redde. Ik ziee m'n eigen nog laope, neffen de
pelisie, mie m'n deken, en 'n appel in m'n
zak. Bie 't fouilleren mocht ik dien appel
'ouwe. Corre Stout'amer zat in de kaemer d'r
neffen, en me mikten 'n gatje in 't behang
tussen de kaemers. Twint a me dat deeë, zat
Corre op z'n ledekant, wan dat stoeng tegen
dat papiere muurtje, 't Za wè 'n oud rot
ledekant 'ewist wan inêêns donderden 't in
mekare. Natuurlik kwam d'r direkt 'n Duitser
mie z'n spiekerlèèzen d'n trap op'evloge, mè
ie schoot in de lache, toen a-t-'n Corre
beteuterd tussen de planken zag zitteM'n
moeder ei die nacht nie 'eslaepe.
Onverwachs 'öörden me van de landing in
Normandië, d'n zesden juni 1944. Dien datum
vergete 'k nööit mi. 'k E-d-'n bie öóns thuus
21