HUWELIJKSCRISIS IN 1769
P.J.A. van Voorst Vader
Als er één ding opvalt in de huidige tijd is het wel de instabiliteit van het
huwelijk. Scheidingen zijn aan de orde van de dag. Toch was - ook in de
18de eeuw - een scheiding niet zo ongewoon en ook zo moeilijk niet te
verwerkelijken als wij nu denken. En dat niet alleen bij de voorname
ingezetenen, maar ook bij heel gewone mensen, die men verder nergens in de
annalen vermeld vindt, ja die zelfs hun eigen naam niet goed konden spellen.
Een voorbeeld hiervan vindt men in
de twee stukken die ik aantrof in
de map verzoekschriften, 1764-1804,
van het Gemeentearchief van Kortgene,
no. 3. In vier dagen tijds werd een
huwelijk ontbonden - het betrof niet
alleen een scheiding van tafel en bed,
maar ook van alle bezittingen - èn
weer gerepareerd door 'Heeren Balliuw
en Scheepenen der Steede Cortgeen',
die belast waren met de lagere recht
spraak. Het eerste verzoekschrift
luidt als volgt:
Den 2 November 1769
Aan de Edele Agtbare Heeren
Balliuw BurgMren en Scheepenen
der Steede Cortgeen
Geven met verschuldigde Eerbied onder
danig te kennen Pieter van Haver
en Levina lans Corshüijse, egte Lie
den, woonagtig binnen deze Stadt,
dat tusschen hun lieden genoegsaam
van den aanbeginne hares huwelijks
veelerhande verschillen oneenigheden
en hüijskrakeelen hebben plaats gehad,
dewelke van tijd tot tijd soodanig toe
nemende zijn, dat het hun van weder
zijden onmogelijk is die te vermijden
en het dügten is dat eene Langer
düürende cohabitatie voor hun beijden
of wel voor ieder van hun in 't bi
zonder, van zeer pernicieuse gevol
gen zouden konnen zijn, waarom zij
lieden tot voorkominge van soodanige
verdere krakheelen en de gevolgen
daar üijt Ligtelijk konnende resül-
teeren, te rade waren geworden pro
visioneel van Tafel Bedde bijwoninge
en Goederen te separeren.
Dat zij Supplianten wijders bemerken
de dat de ordinaire wegen van pro-
cedüüren niet alleen van een Langen
omslag zijn maar ook veel kosten met
zig sleepen Sij tot vermijdinge daar
van hadden gecontracteert, omme alle
hunne goederen Sonder onderscheijt
door hun in gemeenschap wordende
beseeten, te laten Inventariseeren
en vervolgens deselve publicquelijk
voor en ten overstaan van UEd Agt
bare te verkoopen en üijt de daarvan
te provenieeren kooppennigen alle
hunne Schulden hoe genaamt te vol
doen en het overschot na aftrek van
Schulden en gevallen kosten te samen
in egüale portien te verdeelen.
Ten Tweeden dat zij na de gedane
verkoopinge direct van eikanderen
zouden afscheijden in voegen als hier
voren is gemelt en dat de zoonen en
Dogters üijt hün hüwelijk verwekt
ten wederzijden zouden gealimenteert
en behoorlijk onderhoüden worden.
Wijders nog dat den eenen Lasten
van den anderen geen Schülden na
en gedüürende dese Separatie zoude
maken maar dat die gedragen soüden
worden bij die geene welke deselve
gemaakt mogte hebben.
Dat sij supplianten al verder tot
nakominge van die contracte hünne
persoonen en goederen hadden ge-
stelt sübject aan UED Agtb: te vre-
den sijnde omme daar in bij uEd Agtb:
vonnissen provisioneel te worden ge-
condemneert zoo als breeder bij de
contracte hier neven annex kan worden
gezien.
Dog gemerkt de Süpplianten Sonder
UEd Agtbs: approbatie op gemelde
contracte en daar op volgende con-
demnatie in den inhoüd van dien op
de maniere voorsz. niet en konnen
separeren en Sij egter gaarne hünne
voorgenomene Separatie zoüden effec-
tüeeren
Soo keeren Sij süpplianten haar tot
26
