burgerlijke overheid, een heel belangrijke rol: de diep-religieuze gevoelens van de 'kinderen van God' en hun medestanders. Er komt steun van elders: boeren uit Meliskerke, Grijpskerke en de Oranjepolder (bij Arnemuiden) beginnen, samen met enkele Westkappelaars, als leiders van de misnoegden op te treden. Ook anti-paapse sentimenten spelen een rol (zie het verzet tegen de bouw van een R.K. kerk te Vlissingen). Op de achtergrond steunen predikanten uit Middelburg en Zoutelande de zaak. Het gaat dus in wezen om ressentimenten van een ietwat amorfe volksmassa ten opzichte van de overheid (te weten de ambachtsheer van Westkapelle en de stedelijke besturen van deze smalstad en die van Vlissingen) en ten opzichte van een andersdenkende minderheid (i.e. rooms- katholieken). Een conservatieve beweging derhalve. Na 1778 wordt het aanvankelijk wat rustiger. Echter, in 17S7 zien Burggraaf en de zijnen hun kans schoon om nog wat oude rekeningen te vereffenen. Van 'partijpolitieke' keuzes lijkt mij geen sprake, er zijn namelijk nauwelijks politieke motieven, hoewel men de prinsenvlag voert en de soevereiniteit van de stadhouder erkent. Het wantrouwen ten opzichte van het lokale bestuur heeft mijns inziens niets te maken met de tegenstelling Oranjegezinden - patriotten. Hieruit blijkt dat we bij lokale conflicten in het onderhavige tijdvak niet te snel van deze bekende tweedeling uit moeten gaan. Geraadpleegde bronnen en literatuur Bronnen Gemeente-archief Middelburg: -Notulen van de Staten van Zeeland, div. jrgn. uit de jaren '70 en '80 van de achttiende eeuw (gedrukt) Oud-archief gemeente Westkapelle: -Ingekomen en uitgegane stukken 1755-1801 -Resolutieboeken 1769-1799 Rijksarchief in Zeeland: -Archief NH Gemeente Westkapelle (m.n. inv.nr. 3) -Archief NH Classis Walcheren (m.n. inv.nrs. 16 en 32) -Statenarchief (inv.nr. 2026: Commissie tot onderzoek naar de plunderingen in de jaren 1786, 1787, 1788) Literatuur Baart, K., Westkapelle, hare bevolking, Westkapelsche dijk (Middelburg 1889). Dekker, C., Huibert Jacobus Budding 1810-1870 en zijn gemeenten in Zeeland (Goes/Middelburg 1986). Encyclopedie van Zeeland3 delen (Middelburg 1982- 1984). Ingelse, L., Bekeeringsgeschiedenis van Lourens Ingelse Noten 1. Het navolgende artikel berust op onderzoek verricht in 1988-1989 in het kader van een voorgenomen dissertatie (promotor prof. dr. W.Th.M. Frijhoff, Erasmusuniversiteit Rotterdam). Door drukke werk zaamheden is mijn onderzoek helaas vrijwel stil komen te liggen. Ik meen er echter goed aan te doen een klein, afgerond gedeelte hier in enigszins aangepaste vorm en met een bijgewerkte literatuurlijst te presenteren. Overigens blijken zowel de periode als het onderwerp aantrekkelijk voor onderzoekers te zijn, getuige bijvoor beeld het recente artikel "Twee denkpatronen op één (Gorinchem 1926). Kloek, J.J. en W.W. Mijnhardt. Leescultuur in Middelburg aan het begin van de negentiende eeuw (Middelburg 1988). Knuttel, W.P.C., Catalogus van de pamfletten verzameling berustende in de Koninklijke Bibliotheek, dl. 5: 1776-1795 (Utrecht 1978 -reprint-). Korte, K. de, Ter herinnering aan het voorgevallene in Walcheren in de jaren 1778 en 1779 (z.pl., z.j.). Rooden, P.T. van, 'De plunderingen op Schouwen en te Zierikzee, 1786-1788', Archief Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 1983. Sijnke, P.W., 'Middelburg in woeling en strijd. Rondom 1787', Archief Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 1984. Unger, W.S. en J.J. Westendorp Boerma, 'De steden van Zeeland II. Domburg en Westkapelle', Archief Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 1954. Wagenaar, L., 'Walcheren in 1778', Archief Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 1903. Zijlstra, W.C.. Den Zeusen beesem: Catalogus van de Nederlandse pamfletten (alsmede de niet-Zeeuwse plakkaten en ordonnanties) tot en met 1795, aanwezig in de Zeeuwse Bibliotheekdl. 2: 1701-1795 (Middelbure 1994). kussen. Laurens Ingelse en Neeltje Sanderse als modellen van twee Walcherse mentaliteiten" door J. Zwemer, gepubliceerd in Walacria, een kroniek van Walcheren, deel 6 (1994). 2. K. Baart, Westkapelle, hare bevolking, Westkapelsche dijkp. 9. 3. Zie resolutieboek 1769-1787, fol. 77 r. - 80 r., oud archief gemeente Westkapelle. 4. J.J. Kloek en W.W. Mijnhardt, Leescultuur in Middelburg, p. 77. Zie ook mijn bespreking van dit boek in Nehalennia 73 (lente 1989). 7

Tijdschriftenbank Zeeland

Nehalennia | 1995 | | pagina 9