Het kan niemand ontgaan zijn: 1996
was het jaar van het Industrieel
Erfgoed. Onze werkgroep speelde
hier met de jaarlijkse studiedag op
in. Tijdens deze studiedag op 9
november j.l. kwam ook de scheeps
bouw aan bod en kon, na afloop, de
tentoonstelling 'Scheepswerven in
Zeeland' in het Stedelijk Museum
te Vlissingen worden bezichtigd.
Tijdens de -zeer druk bezochte-
opening van voornoemde tentoonstel
ling (op 18 oktober 1996) werd het
boek met dezelfde naam (Scheepswer
ven in Zeeland, met als ondertitel
Een onderzoek naar de geschiedenis
en relicten van Zeeuwse scheepswerven)
ten doop gehouden. In deze publicatie
beschrijft auteur Toon Franken het
wel en wee van de Zeeuwse scheepswer
ven. Zijn boek bestaat uit drie delen,
te weten: korte geschiedenis van de
scheepsbouw in Zeeland (blz. 5-10),
Scheepsbouwers in Zeeland (blz.
11-13) en Beschrijving scheepswer
ven in Zeeland per plaats (blz.
14-80). Opvallend is hoeveel scheeps
werven Zeeland in het verleden telde
(vóór 1800 waren er ai 22) en hoe
weinig daar nog van over is.
Sic transit gloria... Er waren ooit
werven in Arnemuiden, Boschkapelle,
Breskens, Brouwershaven, Bruinisse,
Goes, Hansweert, Kruispolderhaven,
Middelburg, Paal, Philippine,
Reimerswaal, Terneuzen, Tholen, Veere,
Vlissingen, Walsoorden, Yerseke en
Zierikzee. Terecht schenkt Franken
veel aandacht aan de grootste
Zeeuwse scheepswerf, te weten De
Schelde in Vlissingen (blz. 61-73).
Toch krijgen ook de kleinere werven,
thans vooral gericht op onderhouds-
en reparatiewerkzaamhden, de nodige
aandacht. Jachtwerven, tenzij voort
gekomen uit eerdere scheepswerven,
werden buiten beschouwing gelaten.
De hoofdstukken zijn met ter zake
doende zwart/wit foto's geillustreerd,
hoewel die -wat mij betreft- hier en
daar best wat groter hadden mogen
worden afgedrukt. Het boek (met het
inmiddels bekende A4-formaat van
Uitgeverij De Koperen Tuin) bood
daarvoor de nodige ruimte. Al met
al is Scheepswerven in Zeeland een
beknopt en voorzover ik kan over
zien degelijk boekwerk. Maar in die
beknoptheid ligt tevens de zwakte
van dit boek. Franken stipt slechts
zaken aan, daar waar de lezer meer
had willen weten. In het overzicht
van de scheepsbouw had bijvoorbeeld
veel uitgebreider over de diverse
scheepstypes uitgewijd kunnen worden
(wat voor schepen waren er in welke
tijd, hoe zagen ze er uit, -afbeel
dingen!-, hoeveel mensen waren er
bij de bouw betrokken enz.).
Iets daarvan is weliswaar terug te
vinden bij de beschrijvingen van de
werven per plaats (zoals bijv. op
blz. 35 over de VOC-werf te Middel
burg), maar naar mijn smaak niet
genoeg. Het hoofdstukje over de
scheepsbouwers is zelfs ronduit
teleurstellend. Er worden slechts wat
summiere gegevens over de scheeps
bouwersgeslachten gemeld. Interviews
met leden van de families Meerman
(hopelijk zal hun ruim 200 jaar oude
werf nog eens een openbare maritiem-
historische functie krijgen!), Van
Duivendijk, De Klerk en Verras had
veel aan het licht kunnen brengen
over de praktijk van de scheepsbouw.
Een flink stuk oral history zou
juist in een boek als Scheepswerven
in Zeeland niet misstaan hebben. De
geur van touw, teer en olie stijgt
daardoor helaas niet op uit
Frankens boek.
Resumerend: een handzaam, bondig
overzicht van de Zeeuwse scheeps
bouw dat goed als naslagwerk kan
dienen. Er is echter nog veel aan
vullend onderzoek mogelijk. Om met
de auteur in zijn woord vooraf te
spreken: 'Wellicht dat er tevens een
stimulerende werking (van) uit mag
gaan voor verder onderzoek door
lokale en regionale historici'
(blz. 4).
Peter Sijnke
Liedjes van het Zeeuwse land, uitgave
ter gelegenheid van de Week van het
Zeeuwse boek 1996. Cadeau bij aankoop
van 25,- aan boeken. Gelijktijdig
verscheen een CD met liedjes die in
het boek afgedrukt staan. Prijs van
de CD f 14,90. Uitgave CD en boek:
boekhandels Fanoy, De Koperen tuin.
34
