EEN VIKINGVLOOTSTATION OP BEIDE SCIIELDEOEVERS: EEN ANTWOORD
C. van der Graaf
Een ideale haven is voor zeevaarders een beschutte inham of kreek, waar hun schepen veilig en
toch bij open water kunnen liggen. Zeer gewenst en voor zeerovers zelfs een vereiste is een
kampement of militaire versterking in vijandig gebied, waar zij zoet water en levensmiddelen
konden vinden of roven. Zo was Den Briel voor de Watergeuzen op de bekende datum een
uitkomst. Evenzo moesten de Vikingen in de negende eeuw op hun verre tochten vanuit
Denemarken - ze worden daarom behalve Noormannen ook Denen genoemd - op onze kusten
een beschutte ligplaats zoeken. De vraag is nu of de Zeeuwse ringwalburgen: Burgh op
Schouwen aan de Scelveringhe, Domburg aan de Westhovensekreek. Middelburg aan de Arne.
Oost-Souburg aan een kreek destijds doorlopend naar Vlissingen, en Oostburg aan het Zwin.
aangelegd zijn door de Vikingen als basis voor verdere plundertochten of juist tegen hen door
het centrale of regionale gezag.
Deze vraag kan ook gesteld worden bij de vijf
ringwalburgen langs de Vlaamse kust:
Brokburg, Diksmuide, Gistel, Veurne en
St-Winoksbergen: was er een Atlantik Wall
tegen de invasie van overzee of hadden de
Vikingen ook daar hun steunpunten en bases?
En waren zij het die deze gelijkvormige
ringwalburgen hebben aangelegd volgens
eigen militair patroon? Waren de Deense
ringwalburgen Aggersborg, Trelleborg,
Fyrkat en Nonnebrakken voorbeeld of
imitatie? Deze en andere vragen houden tien
auteurs bezig op wier naam het zeer rijke en
keurig uitgevoerde boek Vroeg-Middeleeuwse
ringwalburgen in Zeeland' staat.'
Aan de rijke informatie die een der auteurs.
P.A. Henderikx. in een historisch overzicht
geeft ontleen ik het volgende. Na de dood van
Karei de Grote in 814 kwam zijn zoon
Lodewijk de Vrome (in het Frans 'le
Débonnaire', de Goedmoedige) aan het
bewind. Op het eind van zijn regering maken
de Vikingen van zijn goedmoedigheid steeds
driester gebruik om aanvallen en
strooptochten te ondernemen: vanaf 834 wordt
Dorestad bijna jaarlijks geplunderd, Witla aan
de Striene grondig verwoest en hoewel
Lodewijk in 837 toch kustbewaking instelt,
worden de Franken op Walcheren door de
invallers verslagen: graaf Eggihard van
Walcheren wordt gedood evenals Hemming,
een Viking in Frankische dienst, die Christen
was geworden.
Het belang van de uit de bronnen bekende
handelsplaats Walichrum is door deze
Vikingaanval aanzienlijk afgenomen, zoals de
ruim duizend munten aantonen die op het
Domburgse strand in 1866 zijn aangetroffen.
Aan de Schouwse kant van de Schelde kan,
naar men vermoedt, het overgeleverde
Scaltheim hebben gelegen. Van beide plaatsen
evenals van Witla is geen spoor over en de
handel is gefnuikt. Frankische
handelsnederzettingen zijn een buit voor de
Vikingen: Antwerpen!
Na de dood van de vrome Lodewijk in 840
wordt het rijk van Karei de Grote in drie
stukken verdeeld bij het verdrag van Verdun.
De Vlaamse kust komt bij West-Francië van
Karei de Kale en de Zeeuwse kust bij het
Middenrijk van Lotharius. dus in
verschillende handen. In 855 komt Zeeland
weer bij Oost-Francië, bij een derde deling bij
het rijk van Karei de Kale, maar na 880
definitief bij Oost-Francië. Als een speelbal
wordt het Zeeuwse gebied heen en weer
geworpen: een bewijs van de onderlinge
jaloezie, verregaande versnippering en fatale
gezagsondermijning waaraan juist dit gebied
ten prooi viel precies in de jaren 880-890.
waarin de aanleg van de Zeeuwse
ringwalburgen wordt verondersteld volgens de
dendrochronologische datering van de
aangetroffen palen. Deze datering laat geen
twijfel toe. maar markeert wel het dieptepunt
van het Karolingisch gezag.
Kolonisaties
De verdediging tegen de Noormannen is in
het feodale stelsel in handen gekomen van...
Vikingen! Zo beleent Lotharius de Viking
Harald met Walcheren (841) en krijgt Rorik
na Haralds dood als leenman de defensie in
handen. Ook al waren deze Vikingen Christen
geworden, zij bleven onbetrouwbaar. Rorik
zal nog wel rivaliserende groepen Vikingen
uit zijn gebied hebben geweerd, maar hij
plundert zelf Dorestad en tracht vergeefs het
Deense koningschap te verwerven. Hij sterft
in 882 en wordt opgevolgd door Godfried.
Ook de Vlamingen worden zwaar
8
