cleet daer men thooft ende den
lials me decke, ende men sal
maken vier te poynte den
lichame mede te bradene ende
el niet, ende naer dat hi
ghebraden es, doeten up een
broot met eenen prieme ende
doet af die dwale, ende dan soo
draecliten ter taflen.
Een dergelijke manier van bereiden en
opdienen heeft duidelijk een lange traditie
gekend. Zo worden twee eeuwen later op
schilderijen dergelijke pronkstukken
afgebeeld. Een keukenscène van David
Teniers de Jongere uit 1644 toont een pastei
die is opgemaakt met de versierde kop en hals
en de twee vleugels van een zwaan. Een echte
parallel met de vondst uit Valkenisse is een
door Jan Brueghel de Oudere in 1618
geschilderde rijkgedekte tafel. Hierop zijn
tussen allerlei andere gerechten zowel een met
een zwaan versierde schaal afgebeeld als één
met een pauw (afbeelding 2). Duidelijk is te
zien hoe hals en vleugels in het gerecht zijn
gestoken.
Vis
Zoals te verwachten in een woonplaats aan het
water werd er ook vis gegeten. De zeevissen,
haring, wijting en platvis zullen voor de kust
gevangen zijn. De platvis kan zowel bot.
schol of schar geweest zijn. Deze soorten zijn
aan de hand van het gevonden materiaal niet
nader te herkennen. De paling en niet nader te
determineren karperachtigen (bijvoorbeeld
brasem, voorn, zeelt) moeten gevangen zijn in
zoet water, zoals poelen en sloten. Of er
inderdaad slechts zo weinig verschillende
soorten vis werd gegeten valt te betwijfelen.
Een vergelijkbare beerput van een huis van
gegoede lieden uit Veere, ook uit de vijftiende
eeuw, leverde bijvoorbeeld vijftien
verschillende vissoorten op." Maar daar was
dan ook een flinke hoeveelheid grond gezeefd,
wat ruim 2700 gedetermineerde en nog enkele
duizenden niet determineerbare visresten
opleverde. Duidelijk is dat de slechts zes liter
grondmonster uit Valkenisse door zijn veel
mindere omvang ook minder informatie
levert.
Slot
Als de geringe hoeveelheid bot een juiste
indruk geeft van wat er zo aan vlees gegeten
werd, dan zien we een voor deze periode van
de Middeleeuwen doorsnee-voedselpakket:
rundvlees, aangevuld met vlees en vet van
schapen en varkens, zo af en toe een konijn,
kip, eend en vis. Het is hetzelfde beeld dat we
Detail van het schilderij 'De smaak', van Jan Brueghel de Oudere (1618) met
gerechten versierd met kop en vleugels van een pauw en een zwaan.
10
