De Hollandse vlakbouwmethode
Willem Vos
Een ambachtelijke reconstructie
Om historische schepen als de Batavia en de Zeven Provinciën te herbouwen moet
je het ambachtelijke productieproces reconstrueren en voor ogen kunnen stellen.
Om die reden heb ik me ook verdiept in het zeventiende-eeuwse ambacht, en me
voorgesteld hoe de werkzaamheden werden georganiseerd met de bijbehorende
gereedschappen en nagedacht over de enorme inzet van de mensen en hun
werkmethoden.
Met de bouw van de Zeven Provinciën breekt ook voor de medewerk(st)ers van
de Batavia-werf een nieuw tijdperk aan. We zijn allemaal tien jaar ouder gewor
den. Leermeesters die eerst jongens waren zijn mannen geworden. De bouwmees
ter die in het verleden nog meetimmerde, maakt wat meer plaats voor de jongere
generatie. Het directe contact met de leerlingen verloopt nog meer dan voorheen
via de leermeesters. Door deze veranderende aanpak is het mogelijk om op
kwalitatief hoogwaardige wijze aan meerdere projecten te werken.
Voor de opleiding gaan we uit van de aanpak zoals die op de werf is gegroeid
en systematisch werd aangepast aan veranderende eisen op basis van verscheiden
heid, vakmanschap, en sociale vaardigheid. Het onderzoek naar de zeventiende-
-eeuwse werkwijze heeft mij overtuigd dat de manier van werken op basis van
eigen inzet, verantwoordelijkheid, en individuele vrijheid, wonderwel aansluit bij
de eigentijdse ideeën over werken. Het zijn deze elementen van het ambacht waar
in de opleiding aandacht aan wordt besteed. We hebben gemerkt dat door onze
manier van scholen, mensen bredere kansen op de arbeidsmarkt hebben dan met
een al te gespecialiseerde, vakgerichte opleiding. Het is de bedoeling dat je met de
opleiding van de Batavia-werf ook andere kanten op kan.
Over de ambachtelijke scholing van de Batavia-werf worden wel eens kritische
vragen gesteld, bijvoorbeeld of het leren van een ambacht nog wel van deze tijd
is. Naar mijn mening is het ambacht van alle tijden en er ontstaan nog steeds
nieuwe ambachten. Alle menselijke vaardigheden zijn begonnen als wetenschap en
werden op den duur routine en ingelijfd bij nijverheid en ambacht. Nieuwe
wetenschappelijke onderwerpen werden op de universiteiten geïntroduceerd en
uitontwikkelde onderwerpen schoven door naar het middel en lager beroeps
onderwijs.
Juist tegenwoordig wordt er in meerdere mate gesproken over een vak, vakken
nis, vakmanschap, en meesterschap. Het ambacht is een cultuur, zoals we spreken
over een wetenschappelijke cultuur, een kunstcultuur en een industriële cultuur.
Binnen het zeventiende-eeuwse ambacht werd keihard gewerkt. Individueel
presteren in groepsverband en flexibiliteit vormden de basis van de enorme
prestaties die werden geleverd. Over de kwaliteit van datgene wat in het verleden
werd gepresteerd, bestaan ook geen misverstanden. De oude stadskernen, gebou
wen en werktuigen uit het ambachtelijk verleden bepalen nog steeds in grote mate
27
