Het stond vernieuwing in de weg
Hans Sinke
Deze dag richt de aandacht op het industrieel erfgoed in de provincie Zeeland.
Lange tijd had en eigenlijk nog steeds heeft Zeeland echter een sterk agrarisch
karakter wat niet direct een associatie oproept met rokende schoorstenen en
uitgestrekte bedrijven terreinen. In veel gevallen is het erfgoed uit de industrialisa
tie periode bescheiden in omvang en belang, slechts zelden omvangrijk en
beeldbepalend. In de periode 1988 tot 1990 werd het Monumenten Inventarisatie
Project in de provincie Zeeland uitgevoerd. Tijdens deze inventarisatie bleek dat
al een belangrijk deel van de tastbare herinneringen aan de industrialisatie periode
aangetast of verdwenen was. Wat de laatste jaren echter in het bijzonder opviel is
het hoge tempo waarin, juist in de korte periode tussen de inventarisatie en nu,
het restant van het industrieel erfgoed toch nog sterk is verkleind. Veel objecten
die tot het industrieel erfgoed gerekend worden bevinden of bevonden zich vaak
dichtbij of ook wel in oude woonkernen. Door uitbreiding van bebouwing zijn ze
in de loop van de tijd niet zelden midden in een stads- of dorpshart komen te
liggen. Nadat de gebruiksfunctie van een bedrijfsobject wegviel volgde in veel
gevallen sloop of ontmanteling, vooral als de druk op het betreffende terrein
vanuit de stads- en dorpsvernieuwing groot was.
De sterk groeiende vraag naar woningbouw- en winkel lokaties en hoge
onderhouds- of verbouwingskosten doet veel industrieel erfgoed de das om. Soms
lijkt ook de bereidheid om industrieel erfgoed in een te rehabiliteren buurt op te
nemen niet groot omdat men blijkbaar met geheel schone lei wil beginnen.
Ondanks een groter wordende belangstelling staat industrieel erfgoed nog vaak
vernieuwing in de weg.
Hoewel tijdens de uitvoering van het Monumenten Inventarisatie Project het
aantal geïnventariseerde vertegenwoordigers van de industrialisatie periode
bescheiden was, bleek het aanbod toch heel gevarieerd te zijn en bood het nog een
vrij compleet beeld van alle ontwikkelingen. Nu de selectieprocedure wordt
uitgevoerd ziet het beeld er al heel anders uit. Een aantal categorieën gebouwen
en objecten heeft geen vertegenwoordigers meer in de provincie, andere bezitten
slechts nog 'zeldzame' voorbeelden die uit historisch of technisch oogpunt beslist
niet de meest interessante hoeven te zijn.
Uit het oorspronkelijke aanbod van het Monumenten Inventarisatie Project is de
volgende, betrekkelijk willekeurige, greep van karakteristieke objecten gedaan,
aangevuld met enkele objecten van net na de MIP periode. Veel hiervan is
ondertussen verdwenen. Een klein aantal wordt behandeld in het Monumenten
Selectie Project (de selectie procedure) en komt mogelijk in aanmerking voor
Rijksbescherming. De rest blijft echter min of meer vogelvrij.
37