OVER BOEKEN Karei Bostoen, Bonis in bonum. Johan Radermacher de Oude (1538-1617) humanist en koopman (Hilversum: Verloren, 1998). 80 biz., afbn., lit. opg., reg. ISBN 90- 6550-155-X. Prijs: 25,-. In de 'Zeven Provinciënreeks' van uitgeverij Verloren verscheen onlangs een bijzonder aardig boekje over de Midijelburgse koopman en humanist Johan Radennacher de Oude. Het is eigenlijk een bijproduct van de uitgave van het Album J. Rotariieen verzameling losse handschriften uit het bezit van de Radermachers, die berust in de Centrale Bibliotheek van de Rijksuniversiteit te Gent. Johan Radermacher kwam uit Aken en trad in Antwerpen in dienst van de aanzienlijke protestantse koopman Gillis Hooftman. Later verbleef Radermacher in Londen, weer even in Aken en van 1599 tot zijn dood in 1617 in Middelburg. Hij was een belangrijk (koop)man, die zelfs een bemiddelende rol tussen de Staten-Generaal en de Engelse Kroon vervulde (pp. 23-24), en veel met geleerden en kunstenaars omging. Bovendien is hij de auteur van de oudste Nederlandse grammatica (zie hiervoor: K. Bostoen, 'Kaars en bril: de oudste Nederlandse grammatica', in Archief KZGW 1984). Het boekje gaat achtereenvolgens in op het leven van Johan Radermacher de Oude, zijn geschriften, zijn symbolum (devies in woord en beeld): een draaischijf met een globe en de zinspreuk 'Bonis in Bonum'. De uitleg die Radermacher zelf geeft, is dat de globe (als symbool voor het heelal) draaiende wordt gehouden door God, die alles ten goede keert voor die Hem liefhebben, kort gezegd: voor de goeden ten goede - bonis in bonum.' (p. 12). Radermacher woonde in Middelburg in het huis 'De Globe' aan de Rotterdamse Kaai (verwoest in 1940). Na de dood van Radermacher gaf zijn dochter Anna een treffende beschrijving van haar vader, waarin zij opmerkte: Radermacher werd door al zijn tijdgenoten erkend als een wijze, verstandige, geleerde en vrome man. In elke vorm van wetenschap was hij thuis. Hij had geen pretenties, maar was eerder bescheiden. Hij was geliefd zowel bij eenvoudige mensen als bij hoogge- plaatsten, want hij had van alles verstand. Hij kon leven onder aüe soorten mensen, welke geestelijke ontwikkeling die ook bezaten, met het gevolg dat iedereen graag met hem omging. In eten en drinken was hij sober, want fysiek leek hij niet sterk te zijn. Toch bereikte hij de gezegende leeftijd van 79 jaar(p. 59). Het boekje van Karei Bostoen, met op het omslag een fraai portret van Radermacher uit het Zeeuws Museum, haalt deze interessante 16de-eeuwer terecht naar voren. Peter Sijnke Ons Zeeland 1928. Zeeland CD-Rom, met in woord en beeld: dorpen en steden, landbouw, visserij, industrie en verkeer, feestelijkheden en folklore en nog tal van facetten van het dagelijks leven (Goes: De Koperen Tuin/Ad Weststrate, 1998). Prijs ƒ24,95. In aflevering 116 van Nehalennia besprak ik de CD-Rom Ons Zeeland 1927 samengesteld door Ad Weststrate en uitgegeven in samenwerking met uitgeverij De Koperen Tuin te Goes. Inmiddels is ook Ons Zeeland 1928 uit. Mijn opmerkingen ten aanzien van de vorige CD-Rom gelden ook voor deze nieuwe. Opnieuw trekken allerlei facetten van Zeeuwse topografie, dagelijks leven, landbouw, visserij, industrie, vrijetijdsbesteding enz. enz. uit de jaren twintig aan ons voorbij. Zwerven zonder 37

Tijdschriftenbank Zeeland

Nehalennia | 1996 | | pagina 39