OVER BOEKEN
Karei Bostoen, Bonis in bonum. Johan
Radermacher de Oude (1538-1617)
humanist en koopman (Hilversum: Verloren,
1998). 80 biz., afbn., lit. opg., reg. ISBN 90-
6550-155-X. Prijs: 25,-.
In de 'Zeven Provinciënreeks' van uitgeverij
Verloren verscheen onlangs een bijzonder
aardig boekje over de Midijelburgse
koopman en humanist Johan Radennacher
de Oude. Het is eigenlijk een bijproduct van
de uitgave van het Album J. Rotariieen
verzameling losse handschriften uit het bezit
van de Radermachers, die berust in de
Centrale Bibliotheek van de Rijksuniversiteit
te Gent. Johan Radermacher kwam uit Aken
en trad in Antwerpen in dienst van de
aanzienlijke protestantse koopman Gillis
Hooftman. Later verbleef Radermacher in
Londen, weer even in Aken en van 1599 tot
zijn dood in 1617 in Middelburg. Hij was
een belangrijk (koop)man, die zelfs een
bemiddelende rol tussen de Staten-Generaal
en de Engelse Kroon vervulde (pp. 23-24),
en veel met geleerden en kunstenaars
omging. Bovendien is hij de auteur van de
oudste Nederlandse grammatica (zie
hiervoor: K. Bostoen, 'Kaars en bril: de
oudste Nederlandse grammatica', in Archief
KZGW 1984). Het boekje gaat
achtereenvolgens in op het leven van Johan
Radermacher de Oude, zijn geschriften, zijn
symbolum (devies in woord en beeld): een
draaischijf met een globe en de zinspreuk
'Bonis in Bonum'. De uitleg die
Radermacher zelf geeft, is dat de globe (als
symbool voor het heelal) draaiende wordt
gehouden door God, die alles ten goede
keert voor die Hem liefhebben, kort gezegd:
voor de goeden ten goede - bonis in bonum.'
(p. 12). Radermacher woonde in Middelburg
in het huis 'De Globe' aan de Rotterdamse
Kaai (verwoest in 1940).
Na de dood van Radermacher gaf zijn
dochter Anna een treffende beschrijving van
haar vader, waarin zij opmerkte:
Radermacher werd door al zijn tijdgenoten
erkend als een wijze, verstandige, geleerde
en vrome man. In elke vorm van wetenschap
was hij thuis. Hij had geen pretenties, maar
was eerder bescheiden. Hij was geliefd
zowel bij eenvoudige mensen als bij hoogge-
plaatsten, want hij had van alles verstand.
Hij kon leven onder aüe soorten mensen,
welke geestelijke ontwikkeling die ook
bezaten, met het gevolg dat iedereen graag
met hem omging. In eten en drinken was hij
sober, want fysiek leek hij niet sterk te zijn.
Toch bereikte hij de gezegende leeftijd van
79 jaar(p. 59).
Het boekje van Karei Bostoen, met op het
omslag een fraai portret van Radermacher uit
het Zeeuws Museum, haalt deze interessante
16de-eeuwer terecht naar voren.
Peter Sijnke
Ons Zeeland 1928. Zeeland CD-Rom, met in
woord en beeld: dorpen en steden,
landbouw, visserij, industrie en verkeer,
feestelijkheden en folklore en nog tal van
facetten van het dagelijks leven (Goes: De
Koperen Tuin/Ad Weststrate, 1998). Prijs
ƒ24,95.
In aflevering 116 van Nehalennia besprak ik
de CD-Rom Ons Zeeland 1927
samengesteld door Ad Weststrate en
uitgegeven in samenwerking met uitgeverij
De Koperen Tuin te Goes. Inmiddels is ook
Ons Zeeland 1928 uit. Mijn opmerkingen ten
aanzien van de vorige CD-Rom gelden ook
voor deze nieuwe. Opnieuw trekken allerlei
facetten van Zeeuwse topografie, dagelijks
leven, landbouw, visserij, industrie,
vrijetijdsbesteding enz. enz. uit de jaren
twintig aan ons voorbij. Zwerven zonder
37