Wat is eigenlijk het belangrijkste verschil
tussen restauratie, renovatie en nieuwbouw?
De dikke Van Dale brengt uitkomst.
Restauratie is 'herstel in de vroegere
toestand, vooral van bouwwerken met
(kunsthistorische waarde en
kunstvoorwerpenRenovatie is, in dit
geval, '(in 't bijz.) aanpassing van een
woning aan de tegenwoordige eisen van
elementair woongenot'. Nieuwbouw is, niet
zoverwonderlijk, 'nieuwe bouw'.
Wat is er dan met de Sint-Jacobskerk in
Vlissingen gebeurd? Als je het onlangs
verschenen boek Zeven eeuwen Sint
Jacobskerk, geschiedenis en restauratie
leest, dan ontkom je niet aan de indruk dat
dit gebouw onderhevig is geweest aan alle
drie de begrippen. Immers, na de
desastreuze brand van 1911 moesten kerk en
toren vrijwel geheel opnieuw worden
opgetrokken. Met de kerk vlotte dat wel,
maar de 'torenkwestie' heeft de Vlissingse
gemoederen behoorlijk beziggehouden.
Moest de spits met gewapend beton (tegen
nieuw brandgevaar) en in een moderne stijl
of juist met oorspronkelijke materialen en in
oude luister worden hersteld? Uiteindelijk
rolde er een compromis uit: oorspronkelijke
materialen, een getrouwe kopie van de
verbrande spits, maar wel met een inwendige
versterking van de torenromp met gewapend
beton. Ongeveer iedereen werd om een
mening en advies gevraagd of bemoeide
zich ermee, van de beroemde architect en
restaurateur en inmiddels 85-jarige P.
Cuypers tot en met de ook al op hoge leeftijd
verkerende V. de Stuers, beroemd
kunstbeschermer. De materialen die voor
het herstel van de kerk werden gebruikt,
kwamen uit andere, gesloopte panden, tot en
met Den Bosch toe. Zo werd dan toch de
kerk hersteld in de vroegere toestand, zij het
dat de vloer 70 cm werd verlaagd. Dat er
toch ook sprake is van renovatie blijkt wel
uit de aanleg van vloerverwarming en
sanitaire voorzieningen. Het moet natuurlijk
allemaal wel een beetje comfortabel zijn. De
kerk wordt tenslotte niet meer alleen
gebruikt voor de eredienst, maar voor allerlei
culturele doeleinden. Dat kan ook bijna niet
meer anders in deze tijd.
Het boek, met een fraai voorplat, geeft erg
veel informatie over de geschiedenis en
restauratie, opgetekend door vele auteurs.
Aan bod komen onder meer de oudste
geschiedenis van de kerk, het kerkinterieur,
de Beeldenstorm, archeologische
waarnemingen (Leida Goldschmitz), het
orgel en carillon, en de restauraties van 1911
en 1997/98. Werkelijk prachtig zijn de
notulen van de kerkeraadsvergaderingen uit
1598, waaruit blijkt dat allerlei personen
voor de kerkeraad moesten verschijnen om
hun gedrag te verantwoorden. Een
voorbeeld: "1598 den XHIflebruari Is by ons
ontboden Gillis Mirijle vanwegen syn
ergernisse by hem door openbare vechtinge
gegeven, bekent zyne misdaet, ende belooft
beternisse. Of deze: "Den XXI februari Is
bij ons verschenen Pieter Bloemaert omdat
30
