Noten
1. Chr. van Balen Jr., Argentinië (1937). Van
Zeijl (zie noot 10) meldt voor de jaren 1887-
1889 4142 Nederlandse emigranten naar
Argentinië.
2. In de 'Staten van Landverhuizers',
Rijksarchief in Zeeland (RAZ) te
Middelburg, heb ik de namen van 115 Zuid-
Bevelandse emigranten naar Argentinië
kunnen achterhalen voor de jaren 1888, 1889
en 1890. In totaal ging het om 599 personen:
115 hoofden van huisgezinnen, 89 vrouwen
en 395 kinderen.
Uit de rest van Zeeland vertrokken volgens
de verslagen 'van den toestand der Provincie
Zeeland door Gedeputeerde Staten
uitgebracht aan de Provinciale Staten' in de
jaren 1888, 1889 en 1890 45 huishoudens
naar Zuid-Amerika. Als die 45 huishoudens
gemiddeld ongeveer even groot zijn als de
Zuid-Bevelandse gezinnen, komt het totaal
op ruim 800 personen.
3. Anneke H. van Otterloo, Eten en eetlust in
Nederland (1840-1990). Een historisch-
sociologische studie' (Amsterdam 1990), 5.
4. Id., 16.
5. Id., 29.
6. Id., 29.
7. Id., 29-30.
8. De gegevens over de inwonertallen in dit
stuk zijn afkomstig uit de
volkstellingsgegevens van 1889, zoals
vermeld in M. Wintle, Zeeland and the
Churches (1988).
9. Rob van Ginkel, Elk vist op zijn tij. Een
Zeeuwse maritieme gemeenschap, Yerseke
1870-1914 (Zutphen 1991), 92.
10. Paula van Zeijl, Enkele reis
Ontgoocheling. De Nederlandse emigratie
naar Argentinië, 1888-1890
(doctoraalscriptie Leiden, 1992).
11. Jan Geus, een dertigjarige wagenmaker
uit 's- Heer Arendskerke, vertrok op 5
januari 1889 met de Edam naar Buenos
Aires. In de loop van 1889 werden in de
Goesche Courant een zevental brieven van
zijn hand gepubliceerd. In die brieven
beschreef hij gedetailleerd hoe het hem
verging.
12. De meeste Nederlandse emigranten naar
Argentinië gingen op krediet, dat wil zeggen
dat de kosten van de overtocht door de
regering van Argentinië werden
voorgeschoten. Naderhand moest deze
schuld in vijf halfjaarlijkse termijnen worden
afgelost. Kost en onderdak in het
'emigrantenhotel' gedurende de eerste vijf
dagen na aankomst, waren bij de overtocht
op krediet inbegrepen (Van Zeijl 1992).
13. Cees Zevenbergen, Toen zij uit
Rotterdam vertrokken (Zwolle).
14. K. van Velzen, Wederwaardigheden-
Ervaringen en Herinneringen uit mijn leven
(niet gepubliceerd).
15. Isaac Faro, Dutch Immigrant (1977).
16. Id., 21-22.
17. Goesche Courantdinsdag 24 januari
1888.
18. In de Goesche Courant van dinsdag 10
januari 1888 worden in een bericht prijzen
gemeld, ingediend bij inschrijving voor de
levering van tarwe-kropbrood, ten behoeve
van de diaconie-armen der Hervormde
Gemeente te WolfertsdijkDeze prijzen
lopen uiteen van ongeveer zeven en een
halve cent tot tien cent per kilo.
19. Goesche Courant, donderdag 22 maart
1888. Een ingezonden stuk van 'De
Commissie voor de OEcon. Spijsuitdeeling
te Goes' meldt: Stilstand van verdienste
gaat thans gepaard met opgeteerden
voorraad, terwijl nijpende koude de ellende
komt vergrooten.
20. Goesche Courant, dinsdag 20 nov 1888.
21. Goesche Courant, dinsdag 27 maart
1888: Gedurende een der koude nachten
van de vorige week werd eene jonge vrouw
door den gemeenteveldwachter van
Ooststellingwerf naar de grens der
naburige gemeente Weststellingwerf geleid
en verder daar aan haar lot overgelaten,
waarna zij den nacht moest doorbrengen
onder den blooten hemel en den volgende
ochtend dood gevonden werd. Door den
Commissaris des Konings in die provincie is
door tusschenkomst van den burgemeester
11
