DOKTER 'DE PUUT'
Het trieste levensverhaal van een Zeeuwse plattelandsdokter tussen feit en fictie
J.H. Midavaine
Een dokter was geroepen bij een achtjarig jongetje, dat plotseling bewusteloos was geworden en
maar niet bijkwam. De huisarts deed alles wat zijn wetenschap hem voorschreef te doen, maar hij
stond voor een raadsel en het kind bleef bewusteloos. Ten einde raad spoedde hij zich naar een
collega om consult te houden. Toen haalde een buurvrouw dokter De Puut er bij; deze was zo
dronken, dat hij nauwelijks op beide benen kon staan, maar hij kwam, waggelde de kamer in, boog
zich over het kind dat in bed was gelegd en nog maar steeds bewusteloos bleef, grinnikte eens en
zei: 'Ik ben bezopen, maar datjoch is dat ook. Bezjoer!En toen waggelde hij weer weg.
Maar hij had de juiste diagnose gesteld! Het kind had, zoals even later bleek, in een onbewaakt
ogenblik een fles brandewijn te pakken gekregen en daar stevig uit gedronken, met het voor de
hand liggende gevolg, dat het inderdaad 'bezopen' werd en het bewustzijn verloor. Toen het ventje
zijn roes had uitgeslapen was het weldra weer volkomen gezond.
Dit is één van de vele wonderlijke verhalen,
die er de ronde doen over dokter Anthony de
Puyt, want zo heette deze bijzondere
geneesheer, die in de vorige eeuw
rondzwierf in heel Zeeland, vele mensen en
kinderen genas, veel dronk en vuil was.
Zijn jeugd
Op 22 oktober 1833, 's avonds om zeven
uur, werd Anthony de Puyt in Aardenburg
geboren, waar zijn vader broodbakker was.
Samen met zijn oudere broertjes Johannes en
Jacobus groeide hij op in het West Zeeuws-
Vlaamse stadje. Al op jonge leeftijd werd hij
naar school gestuurd en leerde lezen en
schrijven. Na zijn lagereschoolperiode deed
hij drie mislukte pogingen om een beroep te
leren. Zo staat hij bij zijn inschrijving in het
register van de Nationale Militie in 1852 te
boek als onderwijzer. Uiteindelijk meldde
zijn moeder hem als 23-jarige aan bij de
Geneeskundige School in Middelburg, waar
hij op 13 augustus 1855 werd ingeschreven.
Bij deze aanmelding deelde ze zijn
toekomstige leermeesters mee, dat hij niet
helemaal normaal was, maar dat hij
uitstekend kon leren. Dit bleek, want hij
heeft op deze school ijverig gestudeerd en
behaalde al op 11 november 1859 zijn
diploma als plattelandsdokter, de hoogste
graad, die er te behalen viel. Hoewel hij zijn
studie serieus nam en bij zijn medestudenten
de naam had kundig te zijn, vertoonde hij
een merkwaardig gedrag, waarbij hij zich
belachelijk maakte omdat hij raar deed en
steeds gekke gezichten trok.
Eerste praktijk en huwelijk
Na zijn opleiding ging De Puyt eerst naar
zijn woonplaats en kort daarna naar
Zuidzande, waar hij zich als geneeskundige
liet inschrijven. Doch al vrij spoedig verliet
hij dit dorp en vertrok naar Sluis, waar hij tot
1864 ingeschreven stond. In geen der
plaatsen had hij een praktijkruimte, want hij
oefende zijn praktijk uit in herbergen, waar
de waard altijd luid zijn lof verkondigde en
na afloop van de zittingen en later ook
tijdens de zittingen een aantal glaasjes
brandewijn of jenever voor hem schonk.
Voor de voorgeschreven medicijnen waren
zijn patiënten aangewezen op de plaatselijke
apotheken, maar in veel gevallen konden de
apothekers zijn handschrift niet lezen en
soms zelfs waren zijn receptbriefes
onbeschreven. Van de recepten, die wel te
ontcijferen waren, weten we, dat De Puyt in
veel gevallen Lactas Ferrosus, Arsenicum of
Strychnine voorschreef
Op 19 maart 1863 trouwde hij buiten
gemeenschap van goederen in IJzendijke met
Jacomina Clasina Catharina Ladenberg en op
24
