stadszegel uit 1374.
In het wapen van Groede, Sneek en Beilen
is alleen de rechtertenant een wildeman.
Ook bij onze zuiderburen treffen we
wildemannen als wapenhouders aan: rechts
een wildeman en links een wildevrouw
komen voor aan de gemeentewapens van
Antwerpen en van Schilde en Vorselaar in
de provincie Antwerpen, twee wildemannen
aan het wapen van Oudenaarde.
Hel oudste gedrukte wapen der stad (Jan Jansse
Reygersberch, 'Dye Cronijcke van Zeelandt',
1551)
Oorsprong
Het voorkomen van 'wilden' in de West-
Europese literatuur, beeldende kunst en
heraldiek gaat terug op de Romeinse
cultuur.
De afbeeldingen tonen de mens in de
oerstaat. De wilden werden uitgebeeld als
behaarde en met bladeren gekroonde en
omgorde wezens. Vaak hielden ze een knots
vast waarmee ze zich konden verdedigen en
op jacht gaan, en mogelijk een primitieve
vorm van landbouw bedrijven.
Wildemannen in de literatuur
In West-Europa duikt de wildeman voor het
eerst op in de literatuur zo rond de 12de
eeuw. In de beeldende kunst treffen we hem
voor het eerst aan in de 13de eeuw, terwijl
het motief zijn grootste populariteit en
verbreiding bereikte in de tweede helft van
de 14de eeuw.
In de Nederlandse literatuur komt de
wildeman onder andere voor in De vier
Heemskinderenin Jacob van Maerlants Van
den savage merlin (13de eeuw) en in een
14e-eeuws gedicht 'Vanden wilden Man' in
het bekende Hulthemse handschrift
(Brussel), waaruit de volgende strofe:
ende ic sach comen uten hout
ene maghet wel ghedaen,
die brachte ghebonden ende ghevaen
ene wilde creature,
die haer was worden sere te suere,
eer dat sise brachte inden bande.
Wildemannen in de beeldende kunst
In de beeldende kunst treffen we
wildemannen aan in o.a. de Sint-
Martenskerk te Halle (Brabant, ca. 1400) en
in de Zavelkerk te Brussel (begin 15de
eeuw), terwijl in Oudenaarde blijkens een
post in een rekening uit 1508 het
stadsuurwerk geflankeerd was door een
wildeman en een wildevrouw. In de
Noordelijke Nederlanden kunnen we diverse
wildemannen zien in de Sint-Janskerk in 's-
Hertogenbosch, in een paneel van het
koorhek van de Grote Kerk te Haarlem, in
een paneel afkomstig van het vroeg 16de-
eeuwse orgel van de Grote Kerk in Naarden
dat thans in het Rijksmuseum bewaard
wordt, in de Grote Kerk te Edam (tweede
kwart van de 16de eeuw). Een gevelbeeld in
de Janstraat in Arnhem stelt eveneens een
wildeman voor.
Ook elders in de seculiere beeldende kunst
komen we wildemannen tegen. Prachtig zijn
de twee werken van de graveur I.M. Zwoll,
die een paar wildemannen voorstellen die
met bijlen een centaur vellen. Ook de
bekende etser Diirer heeft in 1503 een
wildeman afgebeeld die het wapenschild van
de dood voorstelt.
Wildemannen in de folklore
Behalve in de kunst nam de wildeman een
belangrijke plaats in bij carnavalsfeesten,
optochten en processies, bruiloften en
partijen. Zo zien we dat op 28 januari 1392
tijdens het beruchte 'Bal des Ardents' Karei
VI van Frankrijk zich met vrienden door
middel van pek en veren als wilde had
3
