Romantische visie op de 'berserkmet een mantel
van een berenvacht, en een berenkop als helm.
Arthur, Willem de Veroveraar of regionale
grootheden.5
In een van de oudste teksten met een
christelijke versie van de Wilde Jacht, de
aan het eind van de 11de eeuw geschreven
Normandische geschiedenis van Ordericus
Vitalis, fungeert zoals gezegd een soort
wildeman, herkenbaar aan het gebruikelijke
attribuut van de knots, als aanvoerder. De
priester Gauchelin werd op een nacht in
1091 in een verlaten streek ingehaald door
'een reusachtige man die een geweldige
knots droeg'Hij zwaaide de knots boven 's
priesters hoofd en gebood hem halt te
houden. Vervolgens trok een zonderlinge,
duidelijk met de voorstellingen omtrent de
Wilde Jacht verbonden stoet voorbij. Hierin
zag Gauchelin met keukengerei en pluimvee
sjouwende krijgers, gewapende dragers van
doodkisten met daarop dwergachtigen, twee
Ethiopiërs die een martelpaal meesleepten,
waaraan een priestermoordenaar door een
duivel werd gekweld enz.6
Uiterlijk en aard
Midavaine besteedde in het voorgaande
artikel al aandacht aan het uiterlijk van de
wildeman. Aanvullend kan gezegd worden
dat de wildemannen doorgaans werden
beschouwd en uitgebeeld als sterk behaarde
wezens, naaktlopers vaak, die het midden
hielden tussen mens en dier en zich het
liefst ophielden in de donkere wouden. Ook
'wildevrouwen' en 'wildekinderen' worden
nu en dan vermeld. Als niet-geciviliseerde
medemensen vormden de wilden een eigen
ras, maar volgens de overlevering trokken
ook bepaalde helden zich als wildeman
terug, ter boetedoening of om tot bezinning
en inkeer te komen. Ook razernij en
waanzin kon voeren tot een al of niet
tijdelijk bestaan als wildeman. Tot in de
18de eeuw bleef het geloof in de
wildemannen in stand, maar allengs
verbleekte het door de invloed van de
Verlichting, de verdwijning van de
wildernis uit het eigen landschap, en
confrontatie met wilden in de nieuw
ontdekte en geëxploreerde werelddelen: de
tijd was rijp voor een nieuwe mythe, die
van de 'nobele wilde'.
Voordien echter werd het geloof in de
autochtone wildeman levend gehouden door
verhalen over ontmoetingen met, en de
vangst van exemplaren (net als bij elfen of
alven, zeemeerminnen e.d.), terwijl in
theaterstukken en volksspelen de jacht,
berechting en executie van wildemannen een
thema was.7
De veronderstelde seksuele
onverzadigbaarheid van de wildeman wordt
gereflecteerd in sommige insignes. Uit
Rotterdam (datering 1400-1450) en Zwolle-
Berkum stammen bijvoorbeeld insignes van
een wildeman met knots en geprononceerde
fallus. Te Brugge werd een insigne
gevonden met een wildeman op een
toernooischild (datering 1400-1450). Deze
wildeman is eveneens gewapend met een
knots; de tekst op een banderol verwijst
naar het liefdesspel."
Zeeuwse vondsten van wildemannen
In deze beknopte opsomming beperken we
ons tot verspreid gepubliceerde insignes. Uit
Nieuwlande is een tinnen verenkoker met
wildeman (h. 5 cm, br. 2,4 cm) bekend.9 In
de gekanteelde koker kon men een bloempje
of een veer steken. De wildeman is gehuld
in een dierenhuid; zijn hoofd is bedekt door
baard, snor en lange haren. In de
rechterhand heeft hij een groot bot vast
waarmee hij dreigt of zichzelf voor het
hoofd slaat; in zijn linkerhand draagt hij een
maskerschild. Links en rechts van de
wildemannen bevinden zich eikentakken
waaraan één eikel (vruchtbaarheidssymbool)
7
