EEN VORMSTEEN UIT EEN KAARSNIS VAN HET KASTEEL VAN VALKENISSE
B. Oele
Naar aanleiding van het artikel over het kasteel van Valkenisse in nummer 106 van Nehalennia,
tevens gepubliceerd in Westerheem juni 1996, ontvingen we de volgende reactie en aanvulling op
deze bijdrage van dhr. J.W. Bloemink, bouwhistoricus te 's Hertogenbosch.
'Onlangs kreeg ik uw artikel "Het kasteel
van Valkenissein de Westerheem van juni
van dit jaar onder ogen, waarin u melding
maakt van de vondst van een geprofileerde
baksteen in een beerput. Deze steen is
vrijwel zeker afkomstig van een kaarsnis met
een bovenbeëindiging in de vorm van een
gotische driepas Zie bijgaand schetsje).
Ofschoon kaarsnissen in middeleeuwse en
16d'-eeuwse gebouwen een zeer normaal
verschijnsel zijn, komen dit soort versierde
kaarsnissen toch maar weinig voor. Een
leuke vondst dus. Een vergelijkbare kaarsnis
bevond zich in "De Drie Kronen
(Korenbrugstraatin Den Bosch. Ik heb
die kaarsnis zowel in situ als, na een
ongelukkige aktie van de aannemer, in
onderdelen gezien, en weet dus hoe lastig het
is in de losse steen de oorspronkelijke vorm
van de hele nis te herkennen.
Dit soort kaarsnissen bevonden zich
ongetwijfeld in de meest representatieve
ruimtes van gebouwen. Hopelijk heb ik
hiermee ook een klein steentje bijgedragen
aan de kennis over het kasteel Valkenisse.
Toevalligerwijs troffen we in het deel
Voorne-Putten, De Nederlandse Monu
menten van Geschiedenis en Kunst
(Rijksdienst voor de Monumentenzorg,
Zeist/Waanders uitgevers, Zwolle 1992) de
volgende beschrijving aan: 'Zo heeft het al
eerder genoemde, uit de eerste helft van de
14dceeuw daterende huis in de bouwmuren
van het forse hoofdhuis een aantal laat
gotische kaarsnissen, die aan de bovenzijde
worden afgesloten door twee schuin
geplaatste en in driepasvorm behakte bak
stenen. In en rondom deze kaarsnissen zijn
op resten van oud stucwerk kleine, met rode
verf aangebrachte versieringen be-waard
gebleven. Zij zijn vermoedelijk met behulp
van een sjabloon aangebracht'. Zo-wel dhr.
Bloemink als Peter Don gewagen van een
kaarsnis afkomstig uit een
belangrijk huis, een reden temeer om in de
gevonden funderingen op het schor van
Waarde de resten van een kasteel te
herkennen.
21
