BIJZONDERE SANDALEN UIT MIDDELBURG
Olaf Goubitz*
Zoals Middelburg in 1992 de restanten van liefst twee wambuizen ineens opleverde, waar er
voordien slechts vier in heel Nederland bekend waren, zo is opnieuw Middelburg de plaats van
een spectaculaire ledervondst.1 Het betreft twee sandalen van het terrein Van de Perre (tussen
Bogardstraat en Hofplein, bouwterrein Rijksarchief in Zeeland). Twee sandalen, als toevoeging
aan de slechts vier sandalen die Nederland al 'rijk'was (Dordrecht, Kampen en Edam).2 In de ons
omringende landen zijn archeologische vondsten van sandalen al even schaars: Londen en
Freiburg leverden er samen vijf op.
Sandalen en Klooster
De Middelburgse vondst van
sandaalfragmenten werd in maart 1997
aangetroffen tussen het leder uit de
grachtvulling bij het Van de Perrehuis,
tijdens een opgraving van de Rijksdienst
voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek
(ROB) met behulp van het Provinciaal
Depot voor Bodemvondsten en leden van de
Archeologische Werkgemeenschap voor
Nederland, afdeling Zeeland. De
grachtvulling kan afkomstig zijn van het
tussen 1234 en 1241 gestichte
Minderbroedersklooster (franciscanen) ter
plaatse. De naam Bogardstraat herinnert aan
de grote boomgaard van dit klooster, dat na
1574, toen Middelburg overging naar
Oranje, is gesloopt.
Interessant is een mogelijke connectie tussen
het klooster en de sandalen. Sandalen zijn
ongeschikt voor het Nederlandse klimaat en
nooit als profane mode toegepast.
Riemwerk en zoollagen
De Middelburgse fragmenten omvatten niet
meer dan wat riemwerk en enkele
zoollagen. De zolen wijzen qua soort en
vorm op sandalen. Het riemwerk omvat
fragmenten van hielbanden, en wijkt sterk
af van eerdere vondsten van hielbanden. Ei-
zijn twee typen hielbanden te
onderscheiden. Het ene wijst op een sandaal
met een gespje. Op de reconstructietekening
zijn de ontbrekende voetbanddelen
schematisch aangegeven.
Het leder van het riemwerk bestaat uit drie
lagen, en is zowel langs de randen als
middenop doorgestikt. Indrukken op het
zooileder gaven precies aan welk riemwerk
bij welke zool hoorde.
*Rijksdienst voor het Oudheidkundig
Bodemonderzoek (ROB), Amersfoort
Noten
1 O. Goubitz, 'Leer', in: R.M. van Heeringen, H.
Hendrikse en J.J.B. Kuipers (red.), Geld uit de belt.
Archeologisch onderzoek in de bouwput van de
gemeentelijke parkeerkelder en het belastingkantoor
aan de Kousteensedijk te Middelburg (Vlissingen
1994), 84-91.
2 Dordrecht en Edam nog niet gepubliceerd; Kampen:
Monique Barvvasser en Olaf Goubitz, 'Leder, hout en
textiele vondsten', in: Hemmy Clevis en Mieke Smit
(red.), Verscholen in vuil. Archeologische vondsten uit
Kampen 1375-1925 (Kampen 1990), 71-99.
9