Gert Groenleer, Rien Munters. Kees Tazelaar en Jan Zwemer, Het hek van de dam. Het verdwijnen
van de boerensamenleving op Colijnsplaat (Vlissingen: Uitgeverij ADZ, 1998). 128 blz., afbeel
dingen. bronnen- en literatuuropgaven. ISBN 90-72838-22-x. Prijs 24,95.
Vier auteurs, een fotoredacteur en een linosnijder maakten een boek over Colijnsplaat. een 'dood
gewoon dorp' dat zich de laatste tijd wel in publicitaire aandacht mag verheugen: in de vorige afle
vering van Nehalennia werd het boek van Aad de Klerk over Colijnsplaat besproken, en nu weer
deze publicatie van Uitgeverij ADZ. Waarom? Gert Groenleer, socioloog en archivaris in
Veenendaal, maar geboren in Colijnsplaat, legt het allemaal uit in de 'Conclusie, verantwoording,
dankwoord' achterin het boek. In 1988 werd een Werkgroep Geschiedschrijving Colijnsplaat opge
richt 'om tien jaar later een boek te laten verschijnen over vier eeuwen Colijn.' Gaandeweg werd
gekozen voor oriëntatie op de agrarische geschiedenis van het dorp in de twintigste eeuw. Heel de
dorpssamenleving stond immers tot voor enkele decennia in het teken van de landbouw. Na een his
torische plaatsbepaling door Groenleer, neemt deze auteur de bestuurlijke ontwikkelingen onder de
loep. Kees Tazelaar behandelt de boeren- en middenstand, de armoede en het straatbeeld; Jan
Zwemer laat uitvoerig zijn licht schijnen over de boerenarbeiders in 'Een boterham met tevreden
heid'. Oud-hoofddocent sociologie aan de Landbouwuniversiteit Wageningen Rien Munters
beschrijft 'Het einde van de boerenstand'.
Het fotomateriaal (fotoredactie Gerard de Fouw) in het boek wordt afgewisseld met - ik geloof
vooral komisch bedoelde - lino's van Kees van Gilst.
Algemene indruk: Het hek van de dam is eerder een bundel met elkaar aanvullende, maar ook deels
overlappende bijdragen, dan een werk met een hechte structuur. Het bevat niettemin een massa
gegevens die verschillende belangstellingssferen (heemkunde, landbouwgeschiedenis, sociale
geschiedenis e.d.) kunnen voeden. Een betere ontsluiting van al dat materiaal zou bij deze losse
structuur gewaarborgd zijn met de opname van een register op zaken en personen, dat we nu helaas
moeten missen.
Jan Kuipers
Philips van Mamix van Sint Aidegonde\ met bijdragen van Jan van Roey, Rudolf De Smet, Jan J.B.
Kuipers, Henk Hendrikse, Leida C. J. Goldschmitz-Wielinga, Jaap F. P. Kottman, Ad Tramper en
Ronald Rijkse; red. Inge Schoups en Arnold Wiggers (Antwerpen 1998). Hardcover, geb. 213 blz.
ISBN 90-5325-103-0. Prijs 75,-.
Repos ailleurs - de rust is elders. Dit was de lijfspreuk van Philips van Marnix van Sint Aldegonde.
Zijn hele leven is hij altijd van de rust verwijderd gebleven, behoudens misschien de spaarzame
jaren die hij heeft doorgebracht op zijn kasteel in West-Souburg. Maar, gelet op zijn uitvoerige cor
respondentie, heeft hij de rust ook daar niet gevonden. Het boek dat onlangs over hem is versche
nen naar aanleiding van zijn vierhonderdste sterfjaar, gaat in op de vele aspecten van de man, de
tijd waarin hij leefde en het kasteel in West-Souburg dat hij enige jaren (tien) bewoonde.
Achterwege blijft een goede karakterschets van Mamix. Misschien was een onderzoek door een
goede psychoanalyticus een aardige toevoeging geweest. Alleen al Marnix' lijfspreuk maakt dat
gerechtvaardigd. De verhalen die wèl in het boek staan, zijn over het algemeen prima te lezen. Bij
een dergelijk boek ontkom je er niet aan dat het ene onderwerp je meer aanspreekt dan het andere,
en dat geldt ook voor de schrijfstijl. Niet alle auteurs beheersen de pen even vaardig. Wie geïnte
resseerd is in de geschiedenis van de diplomatie, de literatuur, de godsdienstkwesties, de Opstand
in militaire zin (allemaal in relatie tot Marnix) en/of de oorsprong van het Wilhelmus, kan echter
zijn hart ophalen. Ook het kasteel komt, zowel historisch als archeologisch, ruimschoots aan bod.
24
