EEN TROMP UIT VALKENISSE
Robbert Jan Swiers
Najaar 1999 is de tentoonstelling over mondharpen afgesloten in de Zeeuwse Bibliotheek te
Middelburg. Mondharpen uit alle werelddelen lagen er te kijk, samen met publicaties van Phons
Bakx, erkend expert op het gebied van mondharpen en snorrebotten. Hij schrijft er niet alleen over,
hij bespeelt de mondharp - om me daar toe te beperken - ook, samen met anderen. Soms als duo,
soms in een ensemble en soms met bespelers van andere instrumenten. Hij heeft het bestaan van de
mondharp weer op de muzikale kaart gezet, want dit instrument is toch een tijd buiten beeld
geweest. Wie kent mensen in zijn of haar omgeving die de mondharp bespelen? En hing daar dan
niet het aureool om dat het slecht voor je tanden was? Sneuvelde de mondharp misschien in de strijd
met 'Snoep verstandig, eet een appel'? Onzin natuurlijk, want de mondharp verdween uit het straat
beeld zodra de straat ophield een vergaarbak te zijn van volksvermaak zoals we dat kennen uit de
Middeleeuwen en tot in het begin van de 20ste eeuw. En wie gaat er nu op zijn eentje binnenshuis
op een mondharp zitten blazen? Het instrument werd verdrongen door andere, zoals er wel meer
instrumenten zijn verdwenen na eeuwen trouwe dienst.
Trompen in Zeeland
Wat me intrigeerde aan de tentoonstelling was een mondhaip die volgens het bijschrift afkomstig
was van het verdronken dorp Valkenisse, onder Waarde. Uiteraard verkregen via het schatgravers
circuit, anders had het instrument zich wel in een depot of een museum bevonden. Is het een uniek
exemplaar? Nee, want volgens een mededeling van het Provinciaal Archeologisch Centrum Zeeland
zijn er meer gevonden, onlangs nog in Grijpskerke. Er is echter geen verspreidingskaart van de
gevonden mondharpen. Misschien ligt hier een mooie taak voor de dit jaar opgerichte Werkgroep
Metaal van de AWN-Zeeland. Die is momenteel bezig met het inventariseren van in Zeeland gevon
den zegelstempels.
Schatgravers
Soms komen zaken samen, waardoor
de verbeelding wordt geprikkeld. Niet
lang na de tentoonstelling kocht ik een
boekje over muziekinstrumenten die
tijdens archeologische opgravingen
waren gevonden. Naast een heleboel
andere instrumenten worden ook de
mondharpen genoemd en beschreven.
Overigens staan er in het boekje ver
schillende objecten die uit de Zeeuwse
klei zijn gekomen, via... inderdaad, het
schatgraverscicruit, zoals duidelijk is
te zien aan de lijst met de herkomst van
de afbeeldingen. Nieuwlande. Rei-
merswaal, Oud-Krabbendijke, Sluis...
Als de verantwoording van de in het
boek afgebeelde Zeeuwse objecten (zie kader) niet een Zeeuws museum of het Provinciaal
Archeologisch Centrum Zeeland als adres noemt, kun je ervan uitgaan (behoudens de spreekwoor
delijke uitzonderingen op deze regel) dat er schatgravers aan te pas zijn gekomen.
Twee vijftiende-eeuwse mondharpen uit Sluis
(particuliere collectie).
33
