Zeeuwse landbouw en Vlaamse landbouw vanaf de
Middeleeuwen: antipoden of complementariteit?
Opmerkingen naar aanleiding van het verschijnen van het boek van Peter
Priester over de Zeeuwse landbouw
Erik Thoen
1. Het boek van Peter Priester: een vernieuwende kijk op de Zeeuwse landbouw
De landbouwgeschiedenis gaat er in Nederland de laatste jaren met rasse schreden op
vooruit. Boeken als die van Bieleman (1987), Van Zanden (1985), Hoppenbrouwers
(1992), Priester zelf (over Groningen, 1991) en nog vele anderen, kunnen, naar
'Wageningse traditie' wedijveren met de beste internationale studies. Het zuidelijk
deel van het land bleef tot nu wat slecht bedeeld. Met het nieuwe boek van Peter
Priester (1998) komt hierin nu. althans wat Zeeland betreft, verandering. Het werk is
van zeer grote waarde. Priester laat maar weinig aspecten van de Zeeuwse landbouw
onbesproken. Zijn betoog is helder en de resultaten overschrijden in vele opzichten
het regionaal belang en zetten aan tot nadenken.
Een geheel vernieuwende kijk biedt het boek over vele aspecten van de Zeeuwse
landbouw. Zo wordt de rol die de meekrap gespeeld heeft in de bedrijfsvoering nog
beter in het licht gesteld. Hij weipt geheel nieuw licht op de productietechnieken en de
(hoge!) opbrengsten. Mij bijgebleven is ook de rol die toebedeeld werd aan de
bietenteelt voor de voortschrijdende intensivering van de landbouw in de late
negentiende eeuw. Interessant is ook de wijze waarop hij de ecologische factoren
verantwoordelijk acht voor de (toch wel verrassende) beperktheid van de veeteelt. Hij
gaat ook de discussie niet uit de weg, bijvoorbeeld over de vermeende uitputting van
de oude polders. Een magnum opus is tot stand gekomen.
2. Enkele vergelijkingspunten met Vlaanderen en enkele onderwerpen voor
discussie en verder onderzoek
Het ligt voor de hand de Zeeuwse landbouw te vergelijken met de Vlaamse, temeer
daar een groot deel van Zeeland lange tijd Vlaams was. Hierna zal ik een aanzei geven
tot een dergelijke regionale vergelijking, al beschikken we voor Vlaanderen nog niet
over een boek dat met het werk van Priester te vergelijken is. Tevens zullen we ook de
lijn in de tijd wat verder proberen door te trekken. Priesters boek begint in de
zeventiende eeuw, maar het lijkt wel zeker dat de grote veranderingen reeds eerder
hebben plaatsgevonden. Hiervoor zijn enkele aanwijzingen, al moet ook hier weer
gezegd worden dat een grondige studie van de periode die aan de zeventiende eeuw
voorafgaat slechts voor een klein deel van Vlaanderen heeft plaatsgevonden. Op
diverse plaatsen in zijn boek trekt Peter Priester parallellen met de Vlaamse landbouw
of wijst hij op verschillen. We gaan, in vogelvlucht, dieper in op drie aspecten: de
teelten, de bedrijfsgrootte en de bedrijfsvoering in relatie tot de eigendoms
verhoudingen.
8
LANDBOUW IN ZEELAND
