'Middelburg ofEaoowe' op een kaart van de Vriendeneilanden met de route van Cook's Resolution
en Adventure (1773). Uit de atlas behorende bij 'Reizen rondom de waereld door James Cook'
(1799-1809).
Uit: C.J.M. Claessen, Politiek onder Palmbomen, Spiegel Historiael 8,2 (1973), p. 73
dan de maatschappelijke remmingen die deze lange tijd in toom hadden gehouden. De oorlog
eindigde dan ook pas toen, zoals eeuwen geleden, weer één koning het bewind over het rijk
voerde.17
Het was ook in die jaren dat we voor het laatst 'Middelburg ofEaoowe' op een contemporaine kaart
tegenkomen. Niet verwonderlijk was het een Nederlandse kaart. Hij werd afgedrukt in een atlas
behorende bij de in het Nederlands vertaalde Reizen rondom de waereld door James Cookvan John
Hawkesworth. Het werk werd tussen 1795 en 1809 uitgegeven in maar liefst 13 delen.18 Werd de
oude, Tasmaniaanse benaming vermeld, omdat de pro-Franse Bataafse Republiek waarin de eerste
delen van het werk verschenen, oudere rechten meende te mogen aanspreken dan vijand Groot-
Brittannië? Zo ja, dan is die late claim in ieder geval niet aangeslagen en van een Nederlandse
koloniale connectie met Tonga is nooit iets gekomen. De kaart van de Vriendeneilanden met niet
alleen Middelburg, maar ook Amsterdam en Rotterdam, kan dan ook gezien worden als de laatste
blijk van Nederlandse betrokkenheid met Tonga, maar ook als de afsluiting van een historische
periode in de (in strikte zin nooit bestaan hebbende) relatie tussen de beide landen.
Besluit
Laatste blijk van betrokkenheid? Alleen maar als koloniale claim. Want momenteel behoort
Nederland tot de belangrijkste economische partners van Tonga, een situatie die vermoedelijk
dateert uit de tijd toen Indonesië nog Nederlands bezit was. En op antropologisch gebied is Tonga
voor Nederlanders relatief veelvuldig onderwerp van onderzoek geweest. Niet voor historici
22
