Na een hortje is dat een zwerende plak zoê groüt as een etensbord mit almaar maoje derin.
't Binne wè groüte schufwlokke, oeke?
In den huzze kome ze noit.
Dan binn d'r nog grizze stoüters, die deeje bloed zugge ba min, als ik oarepels ant delleve was.
De Nederlandse naam weet ik niet.'
Klokluiden in Stavenisse
Naar aanleiding van de laaste vraag op de vragenlijst volgt hier het verhaal van D. Roozemond
In octobris 1618 besluit de Ambachtsheer H. Tuyll van Serooskercke het volgende: Auctoriseere
mits dezen van secretaris mitsgaders C om hemluyden te transporteeren naer Bergen op den
Zoom ende rapport te handelen met zeeckeren persoon aldaer woonende nop(ens het) coopen van
een oirlogie ende bequame clocke tot behouve van dese p(arochie).1
In 1630/31 is er een rekening van Louis Hubrechtse over drie maenden luijen tot lasten van den
schoolmr.2
Uit 1646:
Ook sal den voorseyde schoomeester vanalle dooden die voortaen in de kercke alhier begraven
sullen worden genyeten dobbel recht van luyden als te weten eens soo vele als van degene die
buyten de voorseyde kercke begraeven sullen worden.
Actum op Stavenisse den 23 in april anno 1600-en-sesenveertich bij J. de Tuyll de Sersooscke.3
Voor het jaar 1666 lezen we:
Aen meester Rochus over het luyn over de arme kijndren die gestorven sijn Jaere 1666 meije 1667,4
Het begraven op Stavenisse, anno 1999.
Het is een enkele maal voorgekomen dat de familie geen prijs stelde op klokgelui bij de begrafenis.
De overledene had dit in zijn leven duidelijk kenbaar gemaakt.
Op de dag van het begraven, wordt 's morgens om 11.00 uur voor de eerste keer de klok geluid. Dit
geschiedt (meestal) als het lijk van de woning, aula in Sint-Maartensdijk, dan wel elders, vervoerd
wordt naar de plaats van waaruit begraven zal worden.
Wat het laatste betreft, het volgende: begraven zoals vroeger vanuit de woning waar de overledene
had gewoond, komt nagenoeg niet meer voor.
Van drie gelegenheden maakt men (in de meeste gevallen) gebruik.
1Vanuit 'De Meestoofdoor mensen die geen kerkelijke binding met de beide plaatselijke kerken
hebben.
2. Vanuit 'De Schuilplaats', bij de hervormde kerk.
3. Vanuit de vergaderruimte van de oud-gereformeerde gemeente.
Als de dag van begraven aanbreekt en er wordt tijdens de gang naar het kerkhof en terug naar de
lokaliteiten geluid, dan geschiedt dat als volgt. Zijn het hervormde mensen, dan vindt de begrafenis
om 2.00 uur 's middag plaats, vanaf het moment dat de lijkstoet opgesteld staat tot de aankomst op
het kerkhof.
Zijn het oud-gereformeerde mensen, dan vindt de begrafenis om 1.00 uur plaats, omdat de o.g.g.-
ers na de begrafenis een eenvoudige begrafenis- of rouwmaaltijd aangeboden krijgen.
Vanaf het verlaten van het kerkhof door de rouwstoet, tot de aankomst in één van de lokaliteiten,
wordt er dan weer geluid.
Van oud-gereformeerden is vrijwel iedereen in passende rouwkleding bij de begrafenis. Bij de
hervormden varieert dat, waarbij ook een rol speelt of er veel oud-gereformeerde familie tot de
lijkstoet behoort.
37
