En wat voor schoolkinderen gold, gold zeker voor de opgroeiende jeugd. Het
kwam niet in het hoofd van de zoon van een kleine kruidenier of een landarbeider op
om te proberen de dochter van de dokter of een grote boer te versieren. Zeker vanaf de
huwbare leeftijd was de scheiding van de verschillende leefwerelden vrijwel
compleet. Men wist van eikaars bestaan, maar hoe dat bestaan werd ervaren, dat wist
men steeds minder van elkaar.
En zo bleef het, een leven lang. Een schrijnend voorbeeld van de kloof die er gaapte
tussen mensen, die het hele jaar samen doorbrachten op dezelfde hofstee, vind ik het
verhaal dat een boerenknecht me 20 jaar geleden vertelde. "Kijk", zei hij, "als je bij de
boer in de keuken aan tafel zat -en dat gebeurde soms wel in deze contreien- en er
kwam familie van de boer op bezoek of een kennis, dan kreeg iedereen een hand, maar
jij kreeg géén hand. Zo ging dat hoor! Want er zit hier in het bejaardenhuis een vrouw,
dat was de dochter van mijn boer. Nou, die ging 'n keer weg met een gerijtje. Dat had
ik ingespannen, dus ik sta er zo bij toen ze d'r vader een hand gaf en d'r moeder en 'n
zuster -en toen gaf ze mij ook een hand. En ze schrok: 'Goh', zei ze, 'nou geef ik Toon
ook een hand!'..." Zo gescheiden waren de werelden: een boer raakte een arbeider het
liefst niet aan. En praten deden ze alleen over het werk en het weer met elkaar.
In de dorpen had je aparte cafés: voor boeren en voor arbeiders (en soms voor 'de
burgers'). Ook in de verenigingen trof je zelden mensen uit alle standen aan. Neem de
harmonie of de fanfare; daar zaten middenstanders en kleine boeren in, een paar
arbeiders (de meesten konden de contributie niet missen), maar nooit een grote boer.
De elite vermaakte zich onder elkaar. Bovendien troffen de boeren elkaar
wekelijks op 'de beurs', een regionale bijeenkomst waar onder het genot van een
borrel gehandeld werd en de lokale politiek werd doorgesproken.
Boeren en boerinnen op de Markt te Middelburg voor melksalon De Landbouw Foto
TA, HTA Middelburg nr. A 1196).
40
GEWOON EN TOCH BIJZONDER
