Een boer en zijn
arbeider op de
dorsvloer op
een boerderij bij
Kapelle op
Zuid-Beveland
(ZA, Zelandia
Illustrata III, nr.
977-B).
schuilen; je kon een kipkar omdraaien en er onder gaan zitten als het te hard regende
om te werken. Daar aten ze ook hun boterham op; zittend op een plank in de modder.
Het was nèt geen slavenwerk, maar het leek wel degelijk op het leven van die
piramidebouwers. Maar vind je over die barre werkomstandigheden iets terug in het
officiële verslag van de inpoldering? Ik hoef het antwoord amper te geven. U weet het
al.
Als ik één ding al vroeg heb geleerd via de verhalen van vader, dan is het dat de
officiële geschiedenis er een is van mensen die de baas waren, die de geschiedenis
maakten; de rest heeft die geschiedenis wel 'meegemaakt', maar toch vooral
ondergaan. En die laatsten kwamen eigenlijk pas in jaren '60 voor het eerst zelf aan
het woord. Niet via de historici maar via de journalisten. Dat gebeurde met de
doorbraak van het interview als journalistieke vorm. Het paste bij de
democratiseringsjaren '60 dat de levensverhalen van gewone mensen in zwang
kwamen (zowel in kranten als op de radio en op de tv).
Het zou daarna nog minstens een decennium duren eer sommige historici het
belang van het ooggetuigenverhaal van de gewone man gingen erkennen. Erkennen
dat het kijken naar het verleden vanuit verschillende gezichtshoeken een beter inzicht
kan geven in de sociale processen die plaatsvonden. Erkennen datje zo antwoord kunt
krijgen op vragen die te maken hebben met de morele component in de samenleving,
met de 'normen en waarden" (toch weer zo actueel in onze tijd). Hoe was het daarmee
gesteld? Wil je daar iets over te weten komen dan heb je onvoldoende aan de vaak
droge officiële geschiedschrijving. Dan heb je de getuigenis van doodgewone mensen
nodig.
Deze eeuw biedt ons de kans om óns nageslacht een beter, een completer beeld
over te leveren dan de voorgaande. Wij kunnen getuigenissen op band opnemen of
audiovisueel registreren. Wij kunnen waar maken dat de 20ste eeuw inderdaad de
eeuw is van de menselijke maat; de eeuw waarin het leven van gewone stervelingen
ook bijzonder is. Nu we het jaar 2000 naderen, zie je de belangstelling ervoor ook
groeien. Boeken over onze eeuw, gezien vanuit het perspectief van gewone mensen
■KRENTENBROOD MET KRUKELS
43
