Norbertijnen in België. Fragmentjes vindt men onder andere in Amsterdam, Den Haag en Londen,
die ieder een fragmentje kochten van de zeven fragmenten die bij Sotheby op 27-29 januari 1964
werden geveild voor 160 dollar. Dat was lang voordat ik de Zeeuwse Bibliotheek betrad.
In 1978 was de prijs voor een fragmentje uit de Broxboume Library op een veiling bij Sotheby 500
dollar. In 1980 vroeg men voor hetzelfde fragmentje 1600 DM bij Tanner. In 1980 was de prijs voor
twee fragmentjes op een veiling bij Christie 1000-1500 dollar. Vier jaar in dienst zijnde had ik wel
oren naar deze fragmentjes, maar helaas, ik had er toen het geld niet voor - de smalle marges.
Er was eens een schrijver in Zeeland, helaas overleed hij in december 2001. Zijn literaire
nalatenschap berust nu bij ons en u begrijpt dat ik het hier over Hans Warren heb. Na een ruim
vijftigjarige relatie met de bibliotheek zijn zijn manuscripten, correspondentie, tekeningen en
schilderijen, zijn dagboeken en al zijn andere werken, waaronder vele opdrachtexemplaren en
bijzonder uitgevoerde boeken en bibliofiele uitgaven, opgeslagen in de kluis. Een rijk bezit maar
ook smalle marges, want ook dit materiaal zal te zijner tijd geconserveerd moeten worden.
Tussen 1478 en 2001 ligt meer dan vijf eeuwen boekgeschiedenis en de Zeeuwse Bibliotheek
herbergt vele fraaie stadia daarvan. Een rijk bezit.
Kostbare schat
In het Beleidsplan Oud Bezit en Bijzondere Collecties 2001-20043 staat dit bezit in al zijn diversiteit
nog eens op een rijtje. En ik geef u een indruk: 24 incunabelen, 104 postincunabelen, 429 drukken
tussen 1540 en 1600, ca. 2600 17de-eeuwse drukken, ca. 5300 18de-eeuwse drukken, ca. 23.000
19de-eeuwse drukken en dan laat ik het aantal vroeg 20ste-eeuwse werken nog buiten beschouwing.
Verder nog een greep: ca. 10.000 oude kinderboeken uit de periode van de 18de eeuw tot ca. 1950
met een accent op het geïllustreerde kinderboek uit de 19de eeuw, ca. 1100 kinder- of centsprenten
uit de 18de tot de vroege 20ste eeuw; de collectie Altorffer, drukkers en uitgeversbedrijf te
Middelburg in de periode 1801-1960, bestaande uit ruim 6000 Zeeuwse affiches en boekuitgaven
uit de 19de eeuw; de collectie Zeeuwse prijsbanden uit de 17de tot en met de 19de eeuw, waaronder
fraaie Middelburgse boekbanden uit de 18de eeuw. Middelburg was immers, na Amsterdam en Den
Haag, in die tijd hét boekbinderscentrum van de Nederlanden. Tot slot noem ik de literaire
nalatenschap aan boeken, zo'n 400, van de dichter P.C. Boutens, die ik in 1996 van de erven
Boutens kon aankopen.4 Deze bestaat uit waardevolle eerste drukken, veelal gedrukt in een beperkte
tot zeer beperkte oplage op verschillende soorten luxe papier. Sommige werken zijn voorzien van
opdrachten en signatuur en op fraaie wijze in perkament of leer gebonden en in een enkel geval
voorzien van door de dichter zelf in de tekst aangebrachte correcties. Sommige uitgaven zijn 'niet
voor de handel' verschenen en enkele zijn zelfs alleen voor de auteur bestemd. En dan hebben we
nog de paar duizend bibliofiele uitgaven uit de 19de en 20ste eeuw, uitgaven die zich kenmerken
door bijzondere vormgeving, typografie, lettertype, papier en band.
Met recht kunnen we hier spreken van een rijk bezit, maar met dat te constateren lopen we ook
meteen tegen de smalle marges op, de smalle marges van het geld.
Conservering
Uit een door mij globaal uitgevoerd onderzoek is gebleken dat voor zeker de helft van het
kluismateriaal meer of minder dringende conserveringsmaatregelen nodig zijn of restauraties zullen
moeten worden uitgevoerd. Dan praten we toch al gauw over een paar duizend boeken. Ook voor
het 19de- en vroeg 20ste-eeuwse materiaal, met name de periode na 1840, wanneer het
papierfabricageproces zich ingrijpend wijzigt, zullen conserveringsmaatregelen of restauraties
nodig zijn. Om hoeveel boeken het hier precies gaat is moeilijk te becijferen, maar uit een totaal
20
