vroeger een stuk afgesneden en de thans bewaard gebleven muziek en tekst zijn daarom onvolledig.
We weten op grond van de overgeleverde tekst en het muziekgenre dat het lied op ongeveer drie
bladen genoteerd gestaan moeten hebben; daarvan zijn blad 2 en 3 behouden gebleven (het eerste,
ontbrekende deel staat niet op de achterzijde van blad 1). Het zou dus kunnen dat het linkervel
dubbel zo breed was en dat daarop het thans verloren begin heeft gestaan. Het dubbele vel kon
worden opengeslagen als men het zangboek op deze plaats opende. Wanneer het lied gezongen was
vouwde men het vel weer dubbel en sloot het boek. Althans, dat is de hypothese, want enige
zekerheid hierover hebben we niet.
Het handschrift is beschadigd en vertoont een aantal lelijke gaten. De notenbalken zijn rood, de
muzieknoten en de tekst zwart. Dit, samen met de stemvoering en het tekstveld, wijst op een vroege
ontstaansdatum, omstreeks 1400 of zelfs nog vroeger. Het schrift is verzorgd en goed leesbaar en
bevat opvallend weinig fouten.22 Ook het notenschrift is van een zodanig gehalte dat een muzikale
en ten dele tekstuele reconstructie van het lied mogelijk is. Opnamen van het werk zijn er bij mijn
weten helaas niet.23
De tekst
Wie voor het eerst de tekst leest, raakt al gauw verbijsterd: woorden, kreten, halve zinnen, of
fragmenten daarvan - op het eerste gezicht in ieder geval onbegrijpelijk. Maar tegen de achtergrond
van de hierboven geschetste traditie wordt meer duidelijk. Er is sprake van handelswaar, van kreten
en uithalen, flarden van gesprekken, zegswijzen en brokstukken van liedjes.24
We lezen over alledaagse of minder alledaagse levensmiddelen en meestal met aanprijzende en
soms zelfs dubbel aanprijzende kwalificaties. We horen van bonen (met hete soep), saus met
mosterd, wit brood, rijpe kersen, krakelingen, zalm, komijn, grote, Sluise mosselen en goede, droge,
verse en gekaakte haring. Uiteraard hoort daar drank bij, het eenvoudige knollaert, een bier, maar
ook goede en koele wijn. Er wordt niet alleen voedsel en drank gevent, maar ook producten als
tafelgerei, bijvoorbeeld nappen, glazen en houten borden. En benodigdheden, zoals teemsen, dat wil
zeggen zeven en ook kaarsen, urinalen en zelfs nieuwe veters (rijchsnoer) en oude kleren. Er
worden diensten aangeboden, zoals het repareren van gebroken bekers, ketels, pannen, aarden
schotels en lantaarns. En mensen worden uitgenodigd om wijn te gaan drinken in herberg 'in den
moerboom' of een bezoekje te brengen aan het badhuis: 'ghaet in gaet in ghereet die stoof is heet'
Ook geld hoort op de markt, vandaar een kreet over Tournooise groten. Natuurlijk gaat het alles om
'lijfcoep ende voirdeel', buitenkansjes. Vandaar ook: 'die wel doet die baet es siin'.
Het aanprijzen op de markt gaat niet alleen gepaard met epitheta, maar ook met herkenbare kreten
en uitroepen, zoals 'loep [en] hale koop) groete Sluse mosselen hale hale hale', 'goede bonen
met den zoep al heet al heet al heet', 'boerde boerde goede boerde die beste boerde die noyt man
zach', 'laternen maken, laternen laternen platelen cram ic' en 'coep oude cleder cope'.
Ook flarden van gesprekken en ruzies zijn hoorbaar, zoals 'moy sijn si daer gaen' (Die gaan daar
fraai (gekleed)) en 'ghef mii drincken zwijch verscoven lollaert' (zwetser). Bepaalde zegswijzen en
uitdrukkingen zijn niet altijd goed te begrijpen. 'Bias den riethoren bias den duuel doot' wil zoveel
zeggen als: 'Blaas goed op je riethoorn', gevolgd door een krachtuitdrukking in de betekenis van
'Blaas de longen uitje lijf!'
Ook zijn er zinnen die we kunnen interpreteren als brokstukken van liedjes, bijvoorbeeld
liefdesliedjes als '[mochtic a]n mijn lief geraken wy souden ons generen wel ende driuen jolijt ende
spel', '(recht) hier in dit [,..][...]n robijn robrecht in dit dalekijnen 'ay my ay my ay my ay my
byghin dat ic oyt wert beghine ende zonder minnekijn'. Of fragmenten van drinkliedjes: 'kijnder
[vrienden], nu zijt alle vro en ic ne wil tiaer meer [voortaan] sorghen Ic hebbe in der hant van
tsavonts tot den morghen' en 'Wie sal dit gelach betalen kinderen zitten wy hier yet lang het sal
d'rons hinderen al an ons goet'. En ook een paar regels uit het kinderliedje 'Lieve moeder hoedet
14
