geheel Zeeuws-Vlaanderen niets bewaard gebleven, althans niet boven de grond. Zeeuws-
Vlaanderen heeft de twijfelachtige eer om samen met Flevoland als enige landstreek het predikaat
'kasteel- en kasteelruïneloos' te mogen voeren. Dit gemis is opvallend, want wie de Zeeuws-
Vlaamse grens met België oversteekt struikelt bijna letterlijk over de kastelen. Ook aan de overzijde
van de Westerschelde op de Zeeuwse eilanden zijn nog kastelen te vinden zoals Westhove.
Haamstede en Moermond.
De motte van slot Zaemslach bij Groede. Foto auteur, 2005.
Buitenplaatsen anno 2005
Wie zoekt naar nog bestaande buitenplaatsen of substantiële restanten hiervan in Zeeuws-
Vlaanderen moet ook lang zoeken, maar zal ze uiteindelijk alle vier zeker vinden. Het betreft hiei
de Elderschans en de Kruisdijkschans bij Aardenburg, la Pommeraie bij Sluis en het Hof te Zande
in Kloosterzande. Althans dat is het aantal dat ik heb kunnen vinden. De nog bestaande buitens zijn
helaas op een na in gehavende staat bewaard gebleven en voor zeker twee van hen is het één minuut
voor twaalf als het al niet na twaalven is.
De eerste buitenplaats is Hof te Zande bij Kloosterzande. Hof te Zande is een fraai voorbeeld van
geseculariseerd kerkbezit. Het Hof te Zande was sinds de inpoldering in 1170 een uithof van dt
abdij Ter Duinen bij Veurne. Ten tijde van de Nederlandse Opstand (1568-1648) werden in Staats
gebied katholieke kerkelijke bezittingen door de Staten in bezit genomen en verkocht aar
particulieren, zo ook Hof te Zande. In 1583 werd het complex door de Staten van Vlaanderen
geschonken aan Willem van Oranje als compensatie voor zijn verloren gegane Zuid-Nederlandse
bezittingen die door de Spaanse koning Philips de Tweede waren geconfisqueerd. Pas na afloop var
de oorlog konden de Oranjes echter daadwerkelijk beschikken over dit bezit.
Frederik Hendrik liet vervolgens een fraai herenhuis met een Prinsenzaal bouwen als onderkomer
6
