Canadadag Middelburg
op Yrl]dig 17 Februari
Canadafilm,
ZattrcUg 11 Februari 1950
Schuttershof - Aanvang 10.3Q uur
Spreker èm haar T. CNOSSEN,
Dir. Gentr. Sticht. Landb. Emlgr.
Vartoond zal werden enen ketarassanta
Da haar da Bruin, Sacrataris van da Christ.
Emigratia Centrale, zal daza film toelichten.
Gelegenheid tot het stallen yen vragen
Aankondiging van de Canada-dag in Middelburg; Zeeuwsch Dagblad, 11 febr. 1950.
Voorlichting of propaganda?
Een interessante vraag is hoe eerlijk de voorlichting van de Christelijke Emigratie Centrale was.
Bekend is dat er in Nederland in de jaren vijftig steeds meer kritiek op de emigratievoorlichting
kwam. Diverse landelijke bladen - met name De Telegraaf en het Algemeen Handelsblad -
publiceerden ingezonden brieven van (dikwijls teruggekeerde) emigranten die vonden dat de
voorlichtingsvergaderingen een propagandistisch karakter hadden en erop gericht waren om de
toehoorders om de tuin te leiden.22 Een gedachte die halverwege de jaren vijftig voet aan de grond
kreeg, was dat de emigratieverenigingen geen voorlichting gaven, maar - vanuit winstoogmerk -
propaganda voerden om zoveel mogelijk Nederlanders de oceaan over te krijgen. Per emigrant
kregen de emigratieverenigingen namelijk een zogenaamde 'garantiesom' van de overheid, een
bijdrage die volgens de critici tot gevolg had dat emigratieverenigingen propaganda gingen
voeren om de emigratie zoveel mogelijk te stimuleren. Deze beschuldiging was onder meer te
lezen in een artikel in de liberale Nieuwe Rotterdamsche Courant (NRC) van 21 november 1956,
waarin ook de naam van de CEC in Amsterdam door het slijk gehaald werd.23 Ook sommige
gereformeerde emigranten ervoeren de voorlichting over emigratie als misleidend en meenden dat
het de CEC slechts om de winstpremies te doen was.24 In de Emigratiekoerier - het orgaan van de
Christelijke Emigratie Centrale - verdedigde Taeke Cnossen zich tegen de aantijgingen van de
NRC, door te beklemtonen dat er van 'een jacht op emigranten' helemaal geen sprake was en al
helemaal niet vanuit winstoogmerk. De garantiesom had geen commerciële bijbedoelingen, maar
26
