DIALECTEN HOUDEN STAND IN ZEELAND
Martine Schrier Hans van de Velde
Oude gebruiken verdwijnen razendsnel in Nederland en ook de dialecten lijken hetzelfde lot
beschoren. In grote delen van Nederland wordt er nauwelijks nog dialect gesproken. In Zeeland
is geregeld nog dialect te horen, maar het lijkt erop dat in vergelijking met zo'n vijftig jaar
geleden toch minder mensen een Zeeuws dialect spreken en dat de dialecten in minder situaties
gesproken worden. Dergelijke beweringen zijn echter nauwelijks door wetenschappelijk
onderzoek onderbouwd. Daarom hebben we in april 2006 een internetenquête gehouden om te
achterhalen in welke mate Zeeuwen nog dialect begrijpen en spreken, wanneer ze dialect spreken
en hoe ze tegenover de Zeeuwse dialecten staan. We brengen hier verslag uit van de belangrijkste
resultaten.
Informanten
De enquête werd bekend gemaakt via een artikel in de Provinciale Zeeuwse Courant en BN/De
Stemeen oproep in het tijdschrift Zeeland, een interview op Omroep Zeeland en de websites van
Omroep Zeeland en de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland. De respons was overweldigend en na
vier weken hadden we maar liefst 1567 bruikbare informanten. Er hebben iets meer mannen (53%)
dan vrouwen (47%) meegedaan. De jongste deelnemer was 11 jaar, de oudste 83. Om te kijken of
er verschillen zijn tussen oudere en jongere Zeeuwen hebben we de informanten ingedeeld in drie
qua aantal informanten gelijke groepen: (1) jonger dan 35 (2) tussen 35 en 49 (3) 50 en ouder.
Opvallend is dat heel veel relatief laag opgeleiden aan het onderzoek hebben deelgenomen (51%).
Een belangrijk probleem van internetsteekproeven, vooral hoog opgeleiden doen daaraan mee, is
hier niet aan de orde. De deelnemers zijn verhoudingsgewijs ook goed verdeeld over de
verschillende Zeeuwse gemeenten. Interessant is de indeling in vijf typen Zeeuwen, gebaseerd op
de opgroei- en woonsituatie van de informanten (zie figuur 1). De stabiele Zeeuwen hebben altijd
in dezelfde plaats in Zeeland gewoond,
de mobiele Zeeuwen hebben in
verschillende Zeeuwse plaatsen
gewoond. Samen zijn ze goed voor meer
dan 70% van de informanten.
Remigranten zijn geboren Zeeuwen die
een tijdje buiten de provincie gewoond
hebben, maar er nu weer verblijven. De
emigranten zijn mensen die uit Zeeland
afkomstig zijn maar er niet meer wonen.
De immigranten zijn inwoners van
Zeeland die hun wortels buiten Zeeland
hebben.
Dialect spreken en begrijpen
Bijna alle deelnemers aan dit onderzoek
geven aan het Zeeuwse dialect van hun
woon- of geboorteplaats te begrijpen, 8
op 10 spreekt het ook. Het is dus nog
goed gesteld met de kennis van de
Zeeuwse dialecten. Figuur 2 laat zien
immigranten
mobiele
Zeeuwen
36%
Figuur 1: Verdeling van de verschillende typen
Zeeuwen in de steekproef, gebaseerd op opgroei- en
woonsituatie (n=1567).
17
