PIETER DUVELAER EN DE RIJKDOMMEN VAN DE
FAMILIE VELTERS
Roosanne Goudbeek
Het leven van de Middelburgse regent Pieter Duvelaer stond voor een groot deel in het teken van
de rijkdommen van de familie Velters. Vanaf zijn huwelijk met Anna Velters werd hij geobsedeerd
door hun financiële vermogen. Geen mogelijkheid liet hij onbenut om de komaf van zijn vrouw om
te zetten in klinkende munt. Dat werd hem niet in dank afgenomen.
Pieter Duvelaer werd halverwege de zeventiende eeuw geboren als de derde zoon van een predikant
in Oostkapelle.' Toen hij zeven jaar was, werd zijn vader beroepen in Middelburg en verhuisde het
kinderrijke gezin.2 Na zijn schooltijd in Middelburg ging Pieter Duvelaer net als zijn broers
studeren. Twee broers studeerden in navolging van hun vader theologie, maar Pieter Duvelaer koos
voor rechten. Na zijn studie werd hij - amper 22 jaar oud - benoemd tot raad in de stadsregering van
Middelburg. Ongeveer drie jaar later trouwde hij met Anna Velters, de niet erkende dochter uit de
vermogende Middelburgse familie Velters. Het huwelijk was het startsein van de strijd om
'eerherstel": Pieter Duvelaer en Anna Velters streden om status, namelijk haar wettige erkenning,
en om geld, zijnde haar deel van de erfenis in de familie Velters.
Nalatenschap van een rijke koopman
Anna Velters was de onwettige dochter van Reinier Velters, de oudste zoon van de schatrijke,
gelijknamige koopman uit Middelburg. Haar moeder was Maria Hendricx, een dienstmeid van de
familie. Anna's vader erkende zijn dochter niet, evenals zijn familie die ervoor zorgde dat het
meisje buiten Zeeland werd opgevoed. In de ogen van de familie Velters hoorde Anna er niet bij en
diende zij niet het recht te krijgen dat andere kinderen in de familie hadden, namelijk het
vruchtgebruik van de erfenis van grootvader en grootmoeder, Reinier Velters en Judith van de
Voorde.3 Grootvader Velters had als handelaar een enorm kapitaal bijeengebracht. Bij testament
had hij bepaald dat zijn nalatenschap in de familie moest blijven. De erfenis was daarom bezwaard
met fideï-commis. Erfgenamen kregen het vruchtgebruik, maar konden de erfenis niet te gelde
maken. Zij dienden de erfenis op hun beurt weer over te dragen aan hun erfgenamen. Deze
ingewikkelde testamentaire beschikking zorgde voor veel verwarring. Nog tijdens het leven van
Judith van de Voorde gaf een rechtskundige advies over het testament van haar man.4
Toch was Anna niet helemaal zonder middelen achtergelaten. Zodra zij meerderjarig werd, kreeg
zij recht op de legitieme portie uit haar vaders nalatenschap. Dat betekende dat zij moest wachten
tot haar 25ste verjaardag of tot de dag waarop zij zou trouwen..Tot die tijd verbleef zij in Brabant,
waar zij onder de hoede kwam van een predikant.
Pieter Duvelaer moet op de hoogte zijn geweest van haar komaf en haar uitzicht op financiële
middelen. Misschien via zijn vader die als predikant wellicht contact had met de predikant die voor
Anna zorgde of via zijn vriend Frangois Velters, een neef van Anna.
Huis 'de Croone' in de Langedelft
Pieter Duvelaer en Anna Velters trouwden omstreeks 1672. Naar verluid werd Pieter Duvelaer door
het huwelijk zeer vermogend.5 Het echtpaar kocht het huis 'de Croone' in de Langedelft in
Middelburg voor zevenhonderd ponden Vlaams en liet het vervolgens verbouwen voor maar liefst
tweeduizend gulden, ofwel ruim driehonderd ponden Vlaams.6 De uitgevoerde 'reparaties' wilde
het paar betalen met een rentebrief ter waarde van achthonderd ponden Vlaams die Anna Velters
had geërfd van haar vader. De rentebrief was echter bezwaard met fideï-commis. Pieter Duvelaer
2
